Τη χειμερινή περίοδο αναρωτιόμαστε την επίδραση που έχουν οι χαμηλές θερμοκρασίες στην απόδοση μας κατά το τρέξιμο. Πόσο μας ωφελεί το ψύχος και ποιο είναι το σημείο «Ο» όπου αντί να κερδίζουμε, χάνουμε από τις χαμηλές θερμοκρασίες. Την καλοκαιρινή περίοδο τα πράγματα είναι λίγο περισσότερο ξεκάθαρα. Γνωρίζουμε ότι όσο πιο ψηλά είναι η θερμοκρασία τόσο σοβαρότερη είναι η αρνητική επίπτωση στο ρυθμό μας. Όταν δε η υψηλή θερμοκρασία συνδυαστεί και με υψηλή υγρασία, οι καταστάσεις γίνονται ακραίες για τον οργανισμό μας και χρειάζεται εξαιρετική προσοχή, αν όχι ακόμη και αποφυγή να τρέξουμε.

 

Αυτά σε ότι αφορά τη θερμοκρασία γιατί ο άνεμος δεν γνωρίζει εποχές. Χειμώνα-Καλοκαίρι και Άνοιξη-Φθινόπωρο, οι άνεμοι μας συντροφεύουν σχεδόν σε κάθε τρέξιμό μας. Άλλοτε ήπιοι, άλλοτε ισχυροί. Άλλοτε πλάγιοι, άλλοτε κόντρα ή στην πλάτη. Από όπου κι αν προέρχονται, όποια κατεύθυνση κι αν έχουν αναμφισβήτητα επηρεάζουν την απόδοση μας στο τρέξιμο.

H επιστήμη γύρω από τις επιδράσεις του ανέμου στο τρέξιμο «άλλαξε πίστα» με αφορμή τις δυο προσπάθειες του Εliud Kipchoge για το sub-2 στο Μαραθώνιο. Τόσο στη πίστα της Μοnza όπου έγινε η αρχή το 2017 και για λίγα δευτερόλεπτα δεν έσπασε το φράγμα των δυο ωρών, όσο και δυο χρόνια αργότερα στη Βιέννη, όπου συγκλονίστηκε ο δρομικός κόσμος από το ανεπανάληπτο για την επιστήμη και τον ίδιο τον άνθρωπο να επιτευχθεί το sub-2,αποτυπώθηκε στη συνείδηση του κόσμου πόσο σημαντική είναι η επίδραση του ανέμου, ιδιαίτερα για προσπάθειες που διαρκούν για μεγάλη χρονικά διαστήματα όπως ο Μαραθώνιος.

Ας ρίξουμε λοιπόν μια πια βαθειά ματιά στην επίδραση του ανέμου λαμβάνοντας υπόψη την περίπτωση ενός δρομέα που τρέχει είτε κόντρα άνεμο (head wind) ταχύτητας 16km/ώρα (10mph) δηλαδή με 3,5 μποφόρ, είτε με την ίδιας έντασης άνεμο αλλά στην πλάτη(tail-wind).

H αντίσταση του αέρα κατά το τρέξιμο

Ας πάρουμε τώρα τη περίπτωση του δρομέα που τρέχει με μέσο ρυθμό 3:45/km δηλαδή με ταχύτητα 16km/ώρα ή μέσο ρυθμό 6 λεπτά το μίλι που αντιστοιχεί σε 10mph και να εξετάσουμε διαφορετικά σενάρια κατεύθυνσης του αέρα όπως αποτυπώνονται στο γράφημα:

-16kmh ή 10mph ούριος άνεμος(πλάτη)= καμία αντίσταση αέρα

 Εδώ, σε σχέση με τον δρομέα, ο αέρας δεν κινείται. Αυτό συμβαίνει επειδή τόσο ο άνεμος όσο και ο δρομέας κινούνται με την ίδια ακριβώς ταχύτητα σε σχέση με το έδαφος (10 μίλια/ώρα). Αυτές οι συνθήκες ισοδυναμούν με τρέξιμο σε διάδρομο.

-Άπνοια= 16kmh ή 10mph αντίσταση αέρα .

Αυτό αντιστοιχεί με αρνητική επίπτωση κατά 6 δευτερόλεπτα ανά χιλιόμετρα ή κατά 10 δευτερόλεπτα ανά μίλι. Αυτό συμβαίνει γιατί σε αυτό το σενάριο ο άνεμος χτυπά τον δρομέα με ταχύτητα 16km. Για έναν μέσο ανταγωνιστικό αθλητή υπολoγίζεται μια «ποινή» ρυθμού περίπου 6 δευτερολέπτων/km αν και ο ακριβής συντελεστής θα ποικίλλει.

 

-16kmh ή 10mph κόντρα άνεμος(στο πρόσωπο)= 32kmh ή 20mph αντίσταση αέρα

Σε αυτό το σενάριο η αρνητική επίδραση στο ρυθμό εκτινάσσεται κατά 24 δευτερόλεπτα ανά χιλιόμετρο ή κατά 40 δευτερόλεπτα ανά μίλι! Ίσως εκπλαγείτε που ο διπλασιασμός της ταχύτητας του αέρα (από 16kmh ή 10mph στα 32kmh ή 20mph) έχει ως αποτέλεσμα τον τετραπλασιασμό του μεγέθους της αρνητικής επίπτωσης (από 6 δευτερόλεπτα στα 24 ανά χιλιόμετρο ή από τα 10 δευτερόλεπτα ανά μίλι στα 40).Αυτό συμβαίνει επειδή η «δύναμη αντίστασης του αέρα» είναι ανάλογη με την «ταχύτητα του αέρα» στο τετράγωνο (δηλαδή (2x)2 = 4x)

Συνολικά, με βάση το παραπάνω σχήμα, μπορείτε να δείτε γιατί ένας ούριος άνεμος(στην πλάτη) δεν θα αναπληρώσει ποτέ τις απώλειες από έναν αντίστοιχης έντασης άνεμο κόντρα(πρόσωπο) Εάν τρέχετε σε μια πίστα χωρίς αέρα, η μέση ποινή του ρυθμού σας θα είναι 10 δευτ./μίλια. Εάν τρέχετε γύρω από μια πίστα με άνεμο 10 μίλια/ώρα προς μία κατεύθυνση, η μέση ποινή του ρυθμού σας θα είναι 20 δευτ/μίλι = (0 δ/μ + 40 δ/μ)/2.

Η στρατηγική στους αγώνες με άνεμο

Επιπλέον, το παραπάνω σχήμα δείχνει επίσης το «αποτέλεσμα» που αφήνει ένας προπορευόμενος δρομέας πίσω από τον οποίο μπορούν να επωφεληθούν άλλοι δρομείς κατά τη διάρκεια ενός αγώνα. Όπως μπορείτε να δείτε, το εύρος του «αποτελέσματος» ποικίλλει ανάλογα με την ταχύτητα του αέρα που συναντά το γκρουπ των δρομέων.

-16kmh ή 10mph ούριος άνεμος(πλάτη)= κανένα ¨αποτέλεσμα¨= Το τρέξιμο πίσω από τον προπορευόμενο δεν έχει όφελος

-Άπνοια = 1 μέτρο αντίσταση τριβής x 1 μέτρο απόστασης = το σχέδιο είναι αποτελεσματικό σε μεγάλο εύρος γωνιών πίσω από τον δρομέα. Σε αυτή την ταχύτητα αέρα, ο αέρας δημιουργεί στροβίλους πίσω από τον δρομέα (ως αποτέλεσμα του ελαφρού κενού που δημιουργείται στους δρομείς πίσω) που διευρύνουν το μέγεθος τους ¨αποτελέσματος¨. Αυτό το φαινόμενο είναι μέρος του λόγου που τα πουλιά πετούν συχνά σε τριγωνικούς σχηματισμούς,έτσι ώστε τα πουλιά που ίπτανται στο πίσω μέρος του σχηματισμού να μπορούν να εκμεταλλευτούν τις δίνες τους αέρα που δημιουργούνται από τα προπορευόμενα

-16kmh ή 10mph κόντρα άνεμος (στο πρόσωπο)= πολύ στενή μετάβαση = Η στρατηγική είναι αποτελεσματική μόνο ακριβώς πίσω από τον δρομέα .Σε ταχύτητες αέρα για παράδειγμα άνω των 32kmh ή 20mph τα κέρδη πίσω από τον προπορευόμενο δρομέα εξανεμίζονται και απαιτείται εξαιρετικά «στενή» επαφή για να εξασφαλιστεί το όποιο κέρδος, γεγονός που εγκυμονεί κίνδυνο για την ασφάλεια των δρομέων κατά τη διάρκεια του αγώνα.

Πηγές:

Hill, A.V. The Air-Resistance to a Runner. Proceedings of the Royal Society of London. Series B 1927, 103, 380-385.

Pugh, L.G.C.E. The influence of wind resistance in running and walking and the mechanical efficiency of work against horizontal or vertical forces. J. Physiol. 1971, 213, 255-276.

Davies, C.T. Effects of wind assistance and resistance on the forward motion of a runner. J. App. Physiol. 1980, 48, 702-709.

Noakes, T. Lore of Running 4th ed. 2001 Human Kinetics. Champaign, IL.