Τα κριτήρια για τον προγραμματισμό της προπόνησης
Πλούταρχος Σαρασλανίδης 17:20 01-11-2022
Τα τελευταία 30-35 χρόνια, με βάση συγκεκριμένες ειδικές μελέτες τεκμηριώθηκε η σημασία της εξειδίκευσης της προπόνησης. Μόνο με εξειδικευμένες επιβαρύνσεις επιτυγχάνεται μια θετική μεταφορά των προσαρμογών της προπονητικής διαδικασίας στην αγωνιστική δραστηριότητα. Επιπλέον στη σύγχρονη προπονητική ο χρόνος εφαρμογής των κύκλων επιβάρυνσης στηρίζεται σε βιολογικές προσαρμογές(ορμόνες, ένζυμα). Η φάση προσαρμογής σε βιολογικό επίπεδο είναι η δομική προσαρμογή, που διαρκεί 6-8 εβδομάδες. Μετά από 6-8 εβδομάδες η κύρια προπονητική σύνθεση πρέπει να αλλάζει. Εάν συνεχισθεί η προπόνηση με τον ίδιο στόχο τότε ο αθλητής θα έχει ξεπεράσει την φάση της θετικής επίδρασης των προπονητικών ερεθισμάτων και θα βρεθεί σε φάση μικρής βελτίωσης ή και στασιμότητας, δηλαδή θα έχει ως συνέπεια την μείωση της επίδρασης των προπονητικών ερεθισμάτων. Άρα οι βιολογικές προσαρμογές, με βάση τον χρόνο που απαιτούν, οδηγούν σε διπλό ή και τριπλό περιοδισμό.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Στον αναπτυξιακό αθλητισμό υπάρχει ο κίνδυνος από την άμεση εφαρμογή της εξειδικευμένης προπόνησης όταν ο οργανισμός, δεν είναι ακόμα έτοιμος από λειτουργικής πλευράς να δεχθεί την εφαρμογή της εξειδίκευσης – γιατί η εξειδίκευση οδηγεί σε μια ακραία αύξηση της προπονητικής έντασης.
Για αθλητές που δεν έχουν αγώνες από τέλη Ιουνίου - μέσα Ιουλίου - η μεγάλη πλειοψηφία των αθλητών που ΔΕΝ συμμετέχουν σε αγώνες με τις εθνικές ομάδες) και με δεδομένο ότι οι αθλητές δεν πρέπει να μένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα εκτός της προπονητικής διαδικασίας, η έναρξη του νέου ετήσιου κύκλου θα πρέπει να γίνει από 20 Αυγούστου έως 1-5 Σεπτεμβρίου. Ο προπονητής έχοντας μεγάλο χρονικό διάστημα για την προετοιμασία του αθλητή θα πρέπει να επιλέξει τον διπλό ή τριπλό περιοδισμό.
Μέσα στους επόμενους 2 μήνες θα αναπτύξει τις βασικές φυσικές ικανότητες του αγωνίσματος του(=βασικός κύκλος, δομημένος σε δύο Μεσόκλυκλους) και από αρχές Νοεμβρίου, μέχρι 15-20 Δεκεμβρίου θα μπορεί να αναπτύξει τις ειδικές φυσικές ικανότητες (=ειδικός κύκλος, δομημένος σε δύο Μεσόκλυκλους).
Επιπλέον, βιολογικά, η επανάληψη της ανάπτυξης των βασικών και ειδικών ικανοτήτων του αθλητή, σε ένα δεύτερο κύκλο ανάπτυξης (2ος Μακρόκυκλος - ΜΑΚ), οδηγεί σε υψηλότερα επίπεδα προσαρμογής, των συγκεκριμένων ικανοτήτων. Αξιοσημείωτο είναι ότι στον 2ο ΜΑΚ ο χρόνος για εκ νέου ανάπτυξη των φυσικών ικανοτήτων ΔΕΝ απαιτείται να είναι ο ίδιος με τον 1οΜΑΚ, γιατί ήδη οι ανεπτυγμένες προσαρμογές, σε κυτταρικό επίπεδο, δεν έχουν χάσει την δραστικότητα τους. Πιο συγκεκριμένα οι ικανότητες των μυών για αναερόβιες δραστηριότητες διατηρούνται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα σε σχέση με τις αερόβιες δραστηριότητες.
Με βάση τα προαναφερθέντα δεδομένα για ανάπτυξη μιας φυσικής ικανότητας είναι αρκετό ένα διάστημα δύο μηνών, ενώ για την βελτίωση-τελειοποίηση της τεχνικής απαιτείται μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Άρα μια πλήρης προσαρμογή του οργανισμού επιτυγχάνεται, όταν η τεχνική σε συνδυασμό με την βελτιωμένη ειδική φυσική κατάσταση βρίσκονται στο ανώτερο επίπεδο, ως αποτέλεσμα της αθροιστικής επίδρασης της προπόνησης. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι η τεχνική του αγωνίσματος θα υπάρχει στο πρόγραμμα και στον βασικό και στον ειδικό κύκλο. Σε περιπτώσεις αθλητών που αλλάζουν τεχνική το χρονικό διάστημα των 3-4 μηνών δεν φθάνει για να αφομειωθούν οι αλλαγές τεχνικής. Σε αυτή την περίπτωση ο αθλητής θα πρέπει να μην συμμετάσχει σε αγώνες στον κλειστό στίβο.
Σε διεθνείς αθλητές, με βάση τα παραπάνω δεδομένα των βιολογικών προσαρμογών και εφόσον έχουν αγωνιστικές υποχρεώσεις ολόκληρο το καλοκαίρι, όπως είναι τοποθετημένα τα διάφορα μήτιγκ, από Μάϊο έως Σεπτέμβριο, έχει την δυνατότητα να εφαρμόσει και πολλαπλό περιοδισμό, επιλέγοντας συγκεκριμένους αγώνες στόχους που απέχουν μεταξύ τους 4-6 εβδομάδες. Η πιθανή ενδιάμεση συμμετοχή σε επιπλέον αγώνες θα αποτελεί μέρος της προετοιμασίας, χωρίς να τον ενδιαφέρει το αποτέλεσμα... Στο μεσοδιάστημα μεταξύ των αγώνων στόχων η προπόνηση έχει τα χαρακτηριστικά του ενδιάμεσου ΜΕΣ, δηλαδή περιλαμβάνει στοιχεία από τον βασικό κύκλο(1οδεκαήμερο), ειδικό κύκλο(2οδεκαήμερο) και αποφόρτιση (3ο δεκαήμερο).
Ο διπλός ή πολλαπλός περιοδισμός, ΔΕΝ ισχύει στις περιπτώσεις:
1. Όταν ένας αθλητής έχει μακροχρόνια συμμετοχή σε αγώνες χειμώνα και καλοκαίρι. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο προπονητής πρέπει να επιλέγει, μετά από 3-5 χρόνια, την εφαρμογή μονού περιοδισμού για ενεργητική αποκατάσταση και επανατοποθέτηση των βασικών απαιτήσεων του αγωνίσματος.
2. Σε περιπτώσεις διορθώσεων της τεχνικής, όπου απαιτείται μεγάλο χρονικό διάστημα για την αυτοματοποίηση των νέων τεχνικών αλλαγών. Πολλές φορές δεν φθάνει και ένας ολόκληρος χρόνος. Βέβαια σε αυτές τις περιπτώσεις οι φυσικές ικανότητες μπορούν να αναπτύσσονται με διπλό περιοδισμό, χωρίς συμμετοχή σε αγώνες το χειμώνα.
3. Σε περιπτώσεις σοβαρών και μακροχρόνιων τραυματισμών (πάνω από 3 μήνες έως 1 χρόνο) εφαρμόζεται μονός περιοδισμός με αρχικό στόχο την ενδυνάμωση των ευαίσθητων σημείων. Μόνο μετά την πλήρη λειτουργική επανένταξη του αθλητή εφαρμόζεται προπόνηση για ανάπτυξη των βασικών και ειδικών ικανοτήτων του αθλητή με βάση το αγώνισμα.
