Εκατοντάδες εργαστήρια ανά τον κόσμο διενεργούν εργομετρήσεις. Πρόκειται για απαιτητικές δοκιμασίες με περίπλοκο και πολλές φορές άβολο εξοπλισμό για τον δρομέα ο οποίος καλείται να εκτελέσει το τεστ σε διάδρομο βάσει ενός εξαντλητικού πρωτοκόλλου. Ποιος ο κυρίαρχος στόχος; H αναζήτηση των επιπέδων της VO2Max.

 

Όλα αυτά μέχρι και πριν μπουν στη ζωή μας τα «έξυπνα» ρολόγια που υπόσχονται να εκτιμήσουν την μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου ανά κιλό σωματικού βάρους χωρίς να αναγκαζόμαστε να εισπνέουμε και να εκπνέουμε μέσα από σωλήνες όπως συμβαίνει στις εργομετρήσεις. Πλέον στη δρομική αγορά κυκλοφορούν πολλά ρολόγια που υπόσχονται ότι μπορούν να «αντικαταστήσουν» την επώδυνη δοκιμασία στο εργαστήριο. Garmin, Polar, Suunto και εσχάτως η Coros είναι βασικές εταιρείες που προσφέρουν αντίστοιχες υποσχέσεις. Θα μπορούσε λοιπόν να είναι τόσο απλό;

Από το 2017 και μετά αρκετοί επιστήμονες επιχειρούν να απαντήσουν σε αυτό το ερώτημα μέσα από συγκριτική έρευνα και αξιολόγηση. Τα αποτελέσματα φαίνονται καλύτερα από ό, τι θα περίμενα ίσως κάποιος που αμφισβητεί ευθέως τέτοιου είδους υποσχέσεις, αλλά ωστόσο καταγράφονται κάποιες σημαντικές διαφορές μεταξύ των διαφόρων προσεγγίσεων που ακολουθούν διαφορετικά ρολόγια.

Τι είναι η VO2 max και πώς εκτιμάται;

Και σε προηγούμενο άρθρο έχουμε αναφερθεί αναλυτικά για το τι είναι η VO2 max. Ωστόσο είναι χρήσιμο να υπενθυμίσουμε ότι είναι βασικά η οριστική μέτρηση της αερόβιας ικανότητας. Σας λέει τον μέγιστο ρυθμό με τον οποίο μπορείτε να πάρετε οξυγόνο από τον αέρα και να το παραδώσετε μέσω των πνευμόνων στην κυκλοφορία του αίματος για χρήση από τους μυς που εργάζονται. Είναι μια εξαιρετική μέτρηση της τρέχουσας υγείας και πρόβλεψη της μελλοντικής υγείας. Μάλιστα η Αμερικανική Καρδιολογική εταιρεία υποστηρίζει ότι πρέπει να ταξινομηθεί ως ένα νέο «ζωτικό σημάδι» που θα αξιολογείται ετησίως από το γιατρό σας.

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι μέτρησης ή εκτίμησης της VO2 max. Το καλύτερο είναι να το κάνετε άμεσα, μετρώντας το οξυγόνο που καταναλώνετε ενώ ασκείστε μέχρι εξάντλησης. Το επόμενο καλύτερο είναι να το εκτιμήσετε ενώ ασκείστε μέχρι εξάντλησης. Για παράδειγμα, με βάση την απόσταση που διανύθηκε κατά τη διάρκεια 12 λεπτών, στο μέγιστο δυνατό ρυθμό.

Υπάρχουν επίσης «υπό-μέγιστα» πρωτόκολλα άσκησης που υπολογίζουν τη VO2 max με βάση τη σχέση μεταξύ του καρδιακού ρυθμού και του ρυθμού σας, χωρίς να σας αναγκάζουν να τρέξετε εξαντλητικά. Αυτό (μαζί με βασικές πληροφορίες όπως η ηλικία και το φύλο σας) είναι αυτό που κάνουν τα «έξυπνα» ρολόγια με GPS με το να τρέχετε για τουλάχιστον 10 λεπτά ενώ ταυτόχρονα μετράτε τον ρυθμό και τον καρδιακό σας ρυθμό, είτε με αισθητήρα ζώνης στο στήθος ,είτε με αισθητήρα καρπού ενσωματωμένο στο ρολόι.

 

Τέλος, υπάρχουν εκτιμήσεις που δεν περιλαμβάνουν καθόλου άσκηση, αλλά χρησιμοποιούν απλώς πληροφορίες όπως η ηλικία σας, ο καρδιακός ρυθμός σε κατάσταση ηρεμίας και τα τυπικά επίπεδα δραστηριότητας. Επίσης υπάρχουν ρολόγια που το εξελίσσουν ακόμη περισσότερο μετρώντας τη μεταβλητότητα του καρδιακού ρυθμού σας (τις λεπτές διακυμάνσεις στο διάστημα μεταξύ των διαδοχικών καρδιακών παλμών) για λίγα λεπτά ενώ είστε ξαπλωμένοι.

Τι έδειξαν οι μελέτες για Garmin έναντι εργαστηριακών δοκιμών Polar για VO2 max

Η πιο ολοκληρωμένη μελέτη προήλθε από τον Bryan Smith και τους συναδέλφους του στο Πανεπιστήμιο Southern Illinois Edwardsvilleτων Η.Π.Α. Εκτίμησαν τη μέγιστη VO2 για 23 γυναίκες και 26 άνδρες που χρησιμοποιούσαν τα Garmin 230, Garmin 235 και Polar V800 και στη συνέχεια συνέκριναν αυτά τα αποτελέσματα με εργαστηριακές δοκιμές.

Οι τυπικές μέγιστες τιμές VO2 σε υγιείς φοιτητές τείνουν να είναι μεταξύ 40 και 50 ml/kg/min (μονάδες χιλιοστόλιτρων οξυγόνου ανά κιλό μάζας σώματος ανά λεπτό). Σε αυτές τις μονάδες, εδώ είναι το πόσο εκτιμούν τα διάφορα ρολόγια υπερεκτιμημένα ή υποτιμημένα τη VO2 max (μια ανοδική γραμμή δείχνει ότι το ρολόι υποτιμούσε τη VO2 max)

Από τις μετρήσεις προκύπτουν μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία. Οι μετρήσεις Garmin φαίνεται να υπερεκτιμούν σταθερά τη VO2 max, σε μεγαλύτερο βαθμό στους άνδρες από τις γυναίκες και σε μεγαλύτερο βαθμό με τον αισθητήρα καρπού (που είναι ένας νεότερος και λιγότερο αξιόπιστος τρόπος παρακολούθησης των καρδιακών παλμών) από τη ζώνη στήθους.

Οι μετρήσεις Polar φαίνεται να είναι λιγότερο ακριβείς - δεν προκαλεί έκπληξη, δεδομένου ότι εκτιμούν ένα χαρακτηριστικό της μέγιστης άσκησης κατά την ηρεμία. Αλλά η απόκλιση φαίνεται να είναι εντελώς διαφορετική σε άνδρες και γυναίκες. Είναι δύσκολο να γνωρίζουμε αν πρόκειται για ένα τεχνούργημα της συγκεκριμένης ομάδας ανδρών και γυναικών σε αυτή τη μελέτη (οι άνδρες στη μελέτη είχαν ελαφρώς υψηλότερου ΔΜΣ και επίσης ελαφρώς υψηλότερης VO2 max) ή κάτι πιο συστηματικό.

Ωστόσο πριν «κλειδώσετε» την άποψη σας βάσει των παραπάνω ευρημάτων αξίζει να δούμε τι βρήκαν μερικές ακόμη μελέτες.

Ζώνη στήθους έναντι αισθητήρα καρπού

Μια άλλη ανάλυση από την ίδια ομάδα έριξε μια βαθύτερη ματιά στα δεδομένα των δύο συστημάτων Garmin. Δεδομένου ότι οι μετρήσεις ήταν και με τα δύο ρολόγια ταυτόχρονα στην ίδια εκτέλεση, τι εξηγεί τις διαφορετικές εκτιμήσεις VO2 max;

Ο πιο πιθανός «ένοχος» φαίνεται να είναι οι μετρήσεις του καρδιακού ρυθμού. Οι ιμάντες στήθους θεωρούνται εξαιρετικά ακριβείς και οι αισθητήρες καρπού παρήγαγαν τιμές καρδιακού ρυθμού που ήταν σταθερά χαμηλότερες από τον ιμάντα στήθους. Αυτό, με τη σειρά του, σήμαινε ότι οι αισθητήρες καρπού υπερεκτίμησαν τη VO2 max-κάτι που έχει νόημα, καθώς τα δεδομένα του καρδιακού ρυθμού ήταν τεχνητά χαμηλά.

Το συμπέρασμα,- δεν αποτελεί έκπληξη-, είναι ότι οι ιμάντες στήθους σας δίνουν καλύτερα δεδομένα. Το υπόλοιπο ερώτημα είναι αν ο αισθητήρας καρπού σας δίνει «αρκετά καλά» δεδομένα, τα οποία εξαρτώνται από το σε τι το χρησιμοποιείτε.

Garmin έναντι εργαστηριακών δοκιμών

Η Rebecca Moore και οι συνεργάτες της στο Ανατολικό Μίσιγκαν, χρησιμοποίησαν ένα τεστ διαδρόμου και ένα Garmin Forerunner 235 (αυτό με τον αισθητήρα καρπού) για να μετρήσουν τη VO2 max σε 23 εθελοντές.

Σε αυτή την περίπτωση, ο μέσος όρος VO2 max στο εργαστήριο ήταν 52,4 ml/kg/min, σε σύγκριση με 49,3 ml/kg/min με το ρολόι - έτσι το ρολόι με τον αισθητήρα καρπού υποτίμησε την τιμή του εργαστηρίου, το οποίο είναι το αντίθετο από αυτό βρέθηκε μελέτη στο Southern Illinois.

 

Τι εξηγεί την ασυμφωνία; Υποδηλώνει ότι πρέπει να είμαστε προσεκτικοί σχετικά με την εξαγωγή οριστικών συμπερασμάτων για κάθε σύνολο αποτελεσμάτων. Σύμφωνα με τους ερευνητές το ρολόι υποτιμούσε σταθερά τη VO2 max, ιδιαίτερα για εκείνους με υψηλότερες τιμές (πάνω από 50, μια τιμή που βρίσκεται γενικά σε δρομείς με επίδοση κάτω από 20 λεπτά στα 5km)

Polar έναντι εργαστηριακών δοκιμών

Στο Πανεπιστήμιο Lipscomb συνέκριναν τις τιμές που παρήγαγε το Polar’s FT60 Fitness Test (αυτό που βασίζεται στη μεταβλητότητα των καρδιακών παλμών ενώ ξαπλώνετε) με τις εργαστηριακές τιμές σε 31 άτομα. Σε αυτή την περίπτωση, η μέση εργαστηριακή τιμή ήταν 44,9 ml/kg/min και η τιμή του Polar ήταν 49,8 ml/kg/min.

Αυτή η υπερεκτίμηση περίπου 10 τοις εκατό, ή λίγο κάτω από 5 ml/kg/min, είναι παρόμοια με αυτήν που είδε η ομάδα του Southern Illinois στους άνδρες, αλλά όχι στις γυναίκες. Ωστόσο, οι εθελοντές της Lipscomb ήταν 13 άνδρες και 18 γυναίκες, και έτσι το μοτίβο των διαφορών φύλου δεν ήταν ταυτόσημο μεταξύ των μελετών.

Τα συμπεράσματα από τις μελέτες VO2 max

Καταρχάς φαίνεται ότι επιβεβαιώνεται η εκτίμηση δια της εμπειρίας και της χρήσης των ρολογιών. Μια δοκιμή που βασίζεται σε άσκηση με ζώνη στήθους είναι καλύτερη από αυτή με αισθητήρα καρπού, η οποία με τη σειρά της είναι καλύτερη από μια δοκιμή σε κατάσταση ανάπαυσης.

Δεύτερον, κανένα από αυτά δεν ταιριάζει απόλυτα με τον εργαστηριακό έλεγχο, αλλά τα δεδομένα της ζώνης στήθους φαίνονται εξαιρετικά καλά, με στατιστικά ασήμαντες υπερεκτιμήσεις 0,8 και 1,2 ml/kg/min, κατά μέσο όρο, σε γυναίκες και άνδρες. Αυτό είναι λίγο περισσότερο από 2%.

 

Τρίτον, δεδομένης της ασυνέπειας μεταξύ διαφορετικών μελετών, δεν θα πρέπει να βγάλουμε οριστικά συμπεράσματα, ιδιαίτερα σχετικά με τα πρότυπα όπως το πώς οι άνδρες και οι γυναίκες ανταποκρίνονται διαφορετικά. Συνολικά, οι μελέτες δείχνουν ότι η μεθοδολογία Garmin μπορεί να σας δώσει μια εκτίμηση για τη VO2 max με μια απόκλιση 5% περίπου από την πραγματικής σας τιμή.

Σε κάθε περίπτωση από πρακτική αυτό που θα πρέπει να γίνει κατανοητό είναι πόσο συνεπείς είναι οι μετρήσεις όταν επαναλαμβάνονται πολλές φορές και πόσες ατομικές παραλλαγές υπάρχουν. Για παράδειγμα γνωρίζοντας πλέον από τα παραπάνω, ότι τα ρολόγια έχουν απόκλιση κατά μέσο όρο 5% , αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι οι δρομείς θα πρέπει να κάνουν την ίδια αναγωγή δηλαδή να υπολογίσουν +/- 5% από τη τιμή του ρολογιού τους για να βρουν την υποτιθέμενη πραγματική τιμή. Και αυτό γιατί λόγω των ατομικών παραμέτρων του καθενός η απόκλιση μπορεί να είναι ακόμη μεγαλύτερη ή και μικρότερη.

Για τους περισσότερους, μια εκτίμηση της VO2 max είναι ενδιαφέρουσα για λόγους περιέργειας και ένα σφάλμα μερικών ποσοστιαίων μονάδων δεν είναι μεγάλη υπόθεση. Εάν θέλετε έναν πιο ακριβή δείκτη φυσικής κατάστασης, είναι προτιμότερο να απευθυνθείτε σε ένα εργαστήριο φυσιολογίας της άσκησης... ή, ακόμα καλύτερα, εγγραφείτε για έναν αγώνα. Εκεί όλοι οι δείκτες θα φανούν!

(Με στοιχεία απο Runner’s World)