Αφού παρουσιάσαμε αναλυτικά στο Α΄ μέρος του αφιερώματος τα πιο διαδεδομένα συστατικά που βρίσκει κανείς στα ενεργειακά ποτά (καφεΐνη, βιταμίνες του συμπλέγματος Β, ταυρίνη, τζίνσενγκ, καρνιτίνη κ.α), στο Β΄ μέρος θα δούμε όλα τα επιστημονικά συμπεράσματα της Διεθνούς Ένωσης Αθλητικής Διατροφής (ΙSSN) από τη χρήση τους σε ότι αφορά στην οξεία απόδοσης άσκησης, παραγωγή άσκησης δύναμης και ισχύος, μυϊκή αντοχή, αερόβια/αναερόβια ικανότητα, καθώς και στο κατά πόσο συμβάλλουν στον μεταβολισμό.



Οξεία απόδοση άσκησης

Μια μεγάλη γκάμα ερευνών εξέτασε την οξεία επίδραση της κατανάλωσης ενεργειακών ποτών (ED) και ενεργειακών συμπυκνωμένων δόσεων- «σφηνάκια» (ES) στην απόδοση της άσκησης, η πλειονότητα των οποίων έχει ήδη δημοσιευθεί από την Διεθνή Ένωση Αθλητικής Διατροφής το 2013. Με βάση τα τρέχοντα στοιχεία, φαίνεται ότι η οξεία κατανάλωση αυτών των προϊόντων μπορεί να βελτιώσει την παραγωγή δύναμης και ισχύος, την αναερόβια ικανότητα, τη μυϊκή αντοχή και την απόδοση άσκησης αντοχής σε αθλητικούς πληθυσμούς όπως θα δούμε στη συνέχεια και μέσα από αναλυτικούς πίνακες που περιλαμβάνουν τα αποτελέσματα των μελετών.(Πίνακες 4-9).

Παραγωγή δύναμης και ισχύος

Αν και οι οξείες επιδράσεις της κατανάλωσης ED και ES στην παραγωγή δύναμης και την παραγωγή ισχύος έχουν μελετηθεί καλά, υπάρχει σημαντική μεταβλητότητα μεταξύ των αποτελεσμάτων παρόμοιων ερευνών (Πίνακας 4).

Για παράδειγμα, από τις 13 έρευνες που εξέτασαν κάποια πτυχή της παραγωγής ενέργειας στο κάτω μέρος του σώματος, οι εννέα ανέφεραν ευεργετικές επιδράσεις της κατανάλωσης ED/ES , ενώ τέσσερις όχι . Είναι πιθανό αυτές οι διαφορές να οφείλονται εν μέρει στις διαφορετικές δόσεις καφεΐνης που χρησιμοποιούνται στα πρωτόκολλα της μελέτης ή ότι αυτές που έλαβαν την παρέμβαση δεν ήταν ίσες σε όλες τις μελέτες , επιπλέον του γενετικού προφίλ τους τα άτομα, τα οποία μπορεί να επηρεάσουν τον ρυθμό μεταβολισμού της καφεΐνης .

Μάλιστα η διακύμανση της περιεκτικότητας σε καφεΐνη και των συμπληρωματικών συστατικών μπορεί επίσης να επηρεάσει την πιθανότητα εργογονικού οφέλους μετά την κατανάλωση ED/ES. Σε μια σειρά στενά σχετιζόμενων ερευνών, απεδείχθη ότι η οξεία κατανάλωση 3 mg∙kg σωματικού βάρους καφεΐνης από ενεργειακά ποτά είχε ως αποτέλεσμα αυξημένο ύψος άλματος αντίστροφης κίνησης σε άνδρες ημιεπαγγελματίες ποδοσφαιριστές .

Ανέφεραν επίσης μεγαλύτερη απόδοση ισχύος κατά τη διάρκεια μιας σειράς πολλαπλών αλμάτων 15 δευτερολέπτων σε ελίτ γυναίκες παίκτριες ράγκμπι , μεγαλύτερη ισχύ εξόδου κατά τη διάρκεια δοκιμών φόρτισης ισχύος σε πάγκο και squat, καθώς και αυξημένο ύψος άλματος στους άνδρες και γυναίκες αθλητές βόλεϊ.

 Αυτά τα αποτελέσματα αντικατοπτρίστηκαν από πολλές άλλες έρευνες, οι οποίες βρήκαν βελτιώσεις στο ύψος του άλματος σε έφηβους μπασκετμπολίστες και αυξημένο ύψος άλματος και μέγιστη ισχύ σε κορυφαίους παίκτες μπάντμιντον. Αντίθετα άλλη μελέτη δεν βρήκε καμία επίδραση μετά τη κατάποση ED  που περιείχε 80 mg καφεΐνης (περίπου 1,2 mg∙kg) στην απόδοση κάθετου άλματος σε στρατιώτες του Κολομβιανού στρατού. Ομοίως, η κατανάλωση ενος γνωστού ES που περιείχε 2,5 mg∙kg καφεΐνη σε άντρες και γυναίκες δεν απέδειξε επίδραση στην απόδοση στα άλματα.

Με βάση αυτά τα ευρήματα, φαίνεται ότι τα ED και τα ES που περιέχουν τουλάχιστον 3 mg∙kg καφεΐνη είναι πιο πιθανό να ωφελήσουν τη μέγιστη παραγωγή ενέργειας στο κάτω μέρος του σώματος, κάτι που είναι σύμφωνο με την τρέχουσα έρευνα για την καφεΐνη . Επιπλέον, αξίζει να σημειωθεί ότι η πλειονότητα των μελετών που έτειναν να αναφέρουν θετικά ευρήματα σχετικά με το εργογονικό δυναμικό του ED/ES διεξήχθη σε αθλητές.

Μέχρι σήμερα, μια ποικιλία ερευνών που εξετάζουν τις επιπτώσεις της κατανάλωσης ED/ES στη μέγιστη παραγωγή δύναμης έχουν δείξει ευεργετικά αποτελέσματα, αν και τα αποτελέσματα ποικίλουν ανάλογα με το μοντέλο άσκησης που χρησιμοποιείται. Αυτές οι μελέτες περιελάμβαναν αξιολογήσεις της δύναμης μέγιστης εκούσιας σύσπασης της χειρολαβής, πρέσας πάγκου και πίεσης ποδιών , καθώς και άλλες δοκιμές μέγιστης ισομετρικής και δυναμικής συστολής στο κάτω μέρος του σώματος . Γενικά, φαίνεται ότι η κατάποση ED/ES έχει θετική επίδραση στη δύναμη της χειρολαβής.

 

Σε αντίθεση με τις προηγούμενες μελέτες που εξέτασαν την απόδοση της χειρολαβής, τα ED/ES δεν έχει αποδειχθεί ότι ωφελούν τη μέγιστη παραγωγή δύναμης σε δυναμικές κινήσεις χρησιμοποιώντας μεγαλύτερες μυϊκές ομάδες, όπως πρέσα πάγκου ή πίεση ποδιών. Για παράδειγμα, ¨ στρατολογήθηκαν¨ 17 άντρες που είχαν προπονηθεί με αντιστάσεις, για να καταναλώσουν ένα ED που περιείχε 160 mg καφεΐνης (περίπου 1,87 mg∙kg ) πριν από τη δοκιμή πάγκου 1 επανάληψεις στο μέγιστο (1RM). Οι ερευνητές δεν βρήκαν καμία επίδραση του ΕD στο 1RM, κάτι που θα μπορούσε ενδεχομένως να οφείλεται στη συγκριτικά χαμηλή σχετική δόση καφεΐνης που περιέχεται στο προϊόν ED. Ομοίως, «στρατολογήθηκαν» 16 άντρες και γυναίκες που είχαν προπονηθεί με βάρη/αντιστάσεις για να εξετάσουν το εργογονικό δυναμικό ενός ED που περιέχει 300 mg καφεΐνης (περίπου 4,1 mg∙kg ) και 20 g πρωτεΐνης. Οι συμμετέχοντες ολοκλήρωσαν μια δοκιμή κάτω μέρους του σώματος που αποτελείτo από δοκιμές μέγιστης ισομετρικής και ισοκινητικής δύναμης χρησιμοποιώντας ένα εξειδικευμένο δυναμόμετρο squat καθώς και δοκιμή πρέσας ποδιών 1RM. Παρά τη σχετικά υψηλότερη περιεκτικότητα σε καφεΐνη του ΕD σε σύγκριση με πολλά ενεργειακά προϊόντα, οι ερευνητές ανέφεραν μηδενικά ευρήματα για τα αποτελέσματα απόδοσης.

Συνοπτικά, αν και χρειάζονται περισσότερες πληροφορίες σε αυτόν τον τομέα, τα ED/ES δεν φαίνεται να ενισχύουν αξιόπιστα τη μέγιστη αντοχή σε ασκήσεις πολλαπλών αρθρώσεων.

Μυϊκή αντοχή

Φαίνεται ότι η κατανάλωση ED/ES μπορεί να βελτιώσει τη μυϊκή αντοχή σε ορισμένους πληθυσμούς, αν και τα αποτελέσματα είναι μικτά, όπως συνοψίζονται στον Πίνακα 5.

Ερευνητές παρείχαν σε ενεργούς άνδρες και γυναίκες συμμετέχοντες ένα ED που περιείχε 2 mg∙kg καφεΐνη πριν από τη δοκιμή μυϊκής αντοχής, η οποία συνίσταται σε επαναλήψεις πίεσης πάγκου έως τη κόπωση στο 70% της μέγιστης ικανότητας. Η επίδραση του ΕD αύξησε σημαντικά τον συνολικό αριθμό των επαναλήψεων που ολοκληρώθηκαν. Ομοίως, άντρες που είχαν προπονηθεί με αντιστάσεις για να ολοκληρώσουν μια δοκιμή που αποτελούνταν από ένα σετ σε πάγκο, άρσεις θανάτου, κ.α. μέχρι εκούσιας κόπωσης στο 60% της μέγιστης ικανότητας. Με διασταυρούμενο τρόπο, οι ερευνητές χορήγησαν είτε ES (που περιείχε 179mg καφεΐνης), είτε εικονικό φάρμακο 60 λεπτά πριν από την άσκηση και διαπίστωσαν ότι η κατανάλωση του ES είχε ως αποτέλεσμα σημαντικά περισσότερες επαναλήψεις μέχρι την κούραση που ολοκληρώθηκε σε όλες τις ασκήσεις. Αναφέρεται επίσης ότι η κατανάλωση ενός ED πριν από την άσκηση είχε ως αποτέλεσμα σημαντική αύξηση στα push ups που ολοκληρώθηκαν μέχρι την κόπωση (περίπου 12,2% αύξηση, σε σύγκριση με το 3,3% μετά την κατανάλωση εικονικού φαρμάκου).

Ωστόσο την ίδια ώρα δεν είναι λίγες οι έρευνες έχουν βρει ελάχιστες επιδράσεις των ED/ES στη μυϊκή αντοχή. Για παράδειγμα, χορήγησαν ένα ΕD που περιείχε περίπου 1,87 mg∙kg καφεΐνη σε σωματικά δραστήριους άνδρες συμμετέχοντες πριν από την ολοκλήρωση των επαναλήψεων πίεσης πάγκου μέχρι την κούραση στο 70% . Οι ερευνητές δεν βρήκαν διαφορές μεταξύ των ομάδων είτε με ED, είτε στο εικονικό φάρμακο.

Αναερόβια ικανότητα

Η εργογονική δυνατότητα των ED/ES για τη βελτίωση της αναερόβιας ικανότητας έχει μελετηθεί εκτενώς, με μηδενικά ευρήματα να έχουν αναφερθεί. Πολλές από αυτές τις έρευνες αξιολόγησαν την αναερόβια απόδοση στο κάτω μέρος του σώματος μέσω της δοκιμής αναερόβιου κύκλου Wingate . Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, σε μια απο τις έρευνες χορηγήθηκε ED με 2 mg∙kg καφεΐνη πριν από τη δοκιμή , η οποία περιελάμβανε τρεις επαναλαμβανόμενες δοκιμές κύκλου Wingate των 30 δευτερολέπτων. Το ρόφημα δεν βελτίωσε τη μέγιστη ή τη μέση παραγωγή ισχύος σε όλες τις δοκιμές. Ομοίως, ¨στρατολογήθηκαν¨ 15 δραστήριοι άντρες και γυναίκες για να ολοκληρώσουν δύο τεστ Wingate των 20 δευτερολέπτων μετά από κατανάλωση ED που περιείχε 160 mg καφεΐνης (περίπου 2,1 mg∙kg), διαπιστώνοντας καμία επίδραση του ροφήματος στα αποτελέσματα απόδοσης.

Αυτά τα ευρήματα μπορούν να εξηγηθούν από τη σχετικά χαμηλή δόση καφεΐνης που χρησιμοποιείται (80 mg, περίπου 1,1 mg∙kg ). Είναι πιθανό τα προϊόντα ED/ES πολλαπλών συστατικών να περιέχουν συστατικά που δρουν ενάντια στις γνωστές επιδράσεις της καφεΐνης, δίνοντας έτσι αντικρουόμενα αποτελέσματα. Συνοπτικά, φαίνεται ότι τα προϊόντα ED/ES που παρέχουν λιγότερο από 3 mg∙kg καφεΐνη προσδίδουν ελάχιστα εργογονικά οφέλη στην αναερόβια ικανότητα.

Αερόβια άσκηση

Ο αντίκτυπος των ED και ES στην αερόβια απόδοση έχει λάβει μεγάλη προσοχή. Αν και τα αποτελέσματα ήταν ως επί το πλείστον θετικά, υπάρχει επίσης ένας αριθμός μελετών που δεν βρήκαν κανένα αποτέλεσμα, όπως συνοψίζεται στον Πίνακα 6.

Αρκετές έρευνες έχουν δείξει ότι αυτά τα προϊόντα μπορεί να βελτιώσουν το χρόνο μέχρι την εξάντληση κατά την εκτεταμένη αερόβια άσκηση και κατά τη διάρκεια αερόβιας δοκιμής , καθώς και ωφελούν την απόδοση χρονικής δοκιμής .Δέκα αθλητές αντοχής που κατανάλωναν ένα ED που περιείχε 160 mg καφεΐνης (περίπου 2 mg∙kg ) και 54 g υδατάνθρακα πριν από ποδηλατική άσκηση, η οποία κορυφώθηκε έως εξάντλησης. Οι ερευνητές ανέφεραν ότι το ED είχε ως αποτέλεσμα σημαντικά μεγαλύτερο χρόνο μέχρι την εξάντληση σε σχέση με το εικονικό φάρμακο. Ομοίως, διαπιστώθηκε ότι η κατανάλωση του ίδιου σκευάσματος ED μείωσε το χρόνο για να ολοκληρωθεί ένα τρέξιμο 5 χιλιομέτρων σε μια ομάδα ερασιτεχνών δρομέων. Αυτά τα αποτελέσματα αντικατοπτρίστηκαν επίσης σε μια δοκιμή ποδηλασίας.Χορήγησαν το ίδιο προϊόν ED σε προπονημένους άνδρες και γυναίκες ποδηλάτες πριν από μια τυποποιημένη χρονομέτρηση (ισοδύναμη με την εργασία που απαιτείται για την ολοκλήρωση 1 ώρας ποδηλασίας στο 70% μέγιστη ισχύος). Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι ποδηλάτες ολοκλήρωσαν τη χρονομέτρηση περίπου 4,7% πιο γρήγορα μετά την κατανάλωση του ED σε σύγκριση με τη δοκιμή εικονικού φαρμάκου. Ερευνήθηκε επίσης το εργογονικό δυναμικό της ίδιας σύνθεσης ED σε μια μελέτη του 2001.Οι ερευνητές ¨στρατολόγησαν¨ νέους άντρες και γυναίκες για να εκτελούν ποδηλατική άσκηση με μέγιστο καρδιακό ρυθμό 65%-75% έως ότου ο καρδιακός τους ρυθμός ξεπεράσει το ανώτερο όριο του 75%, διαπιστώνοντας ότι ο χρόνος κύκλου ενισχύθηκε από την κατανάλωση ED σε σύγκριση με το απλό νερό και το εικονικό φάρμακο με ανθρακούχο νερό. Θετικά ευρήματα έχουν επίσης αναφερθεί μετά απο χορήγηση του ίδιου σκευάσματος προϊόντος σε μια εξαρτώμενη από το σωματικό βάρος σχετική δόση για να παρέχουν 3 mg∙kg καφεΐνη σε προπονημένους άνδρες ποδηλάτες. Οι ερευνητές ανέφεραν βελτιώσεις απόδοσης περίπου 2,8% κατά τη διάρκεια μιας εκτεταμένης χρονομέτρησης ποδηλασίας. Αρκετές μελέτες έχουν επίσης εξετάσει τη χρησιμότητα των ED/ES για τη βελτίωση της αερόβιας απόδοσης κατά τη διάρκεια των πρωτοκόλλων δοκιμών άσκησης, με πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα..

Η δυνατότητα των ED να βελτιώσουν την απόδοση της αερόβιας άσκησης στο πλαίσιο του ομαδικού αθλητισμού έχει επίσης διερευνηθεί, και πάλι με σε μεγάλο βαθμό θετικά αποτελέσματα. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω στην παράγραφο για την παραγωγή ενέργειας, ερευνητική ομάδα πραγματοποίησε μια σειρά ερευνών που εξέτασαν το εργογονικό δυναμικό των σκευασμάτων ED που παρέχουν 3 mg∙kg καφεΐνης σε διάφορες πτυχές της αθλητικής απόδοσης. Οι ερευνητές ¨στρατολόγησαν¨ μια μεγάλη ποικιλία αθλητών, διαπιστώνοντας ότι η κατανάλωση ενός ED είχε ως αποτέλεσμα μια μεγαλύτερη συνολική απόσταση που διανύθηκε με ταχύτητα μεγαλύτερη από 13 km∙h κατά τη διάρκεια ενός προσομοιωμένου αγώνα ποδοσφαίρου σε ημιεπαγγελματίες ποδοσφαιριστές , μεγαλύτερη ταχύτητα τρεξίματος κατά τη διάρκεια ένας αγώνας ράγκμπι, αυξημένη συνολική απόσταση που διανύθηκε κατά τη διάρκεια ενός προσομοιωμένου αγώνα σε επίλεκτους άνδρες αθλητές ράγκμπι και αθλήτριες ποδοσφαίρου κολεγιακής ηλικίας , καθώς και αυξημένη απόσταση που διανύθηκε ενώ τρέχουν σε υψηλή ένταση κατά τη διάρκεια ενός προσομοιωμένου αγώνα σε άνδρες παίκτες χόκεϊ επί χόρτου .

Επιπλέον, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η κατανάλωση ED είχε ως αποτέλεσμα ταχύτερο ρυθμό τρεξίματος υψηλής έντασης κατά τη διάρκεια ενός αγώνα τένις σε ελίτ νεαρούς τενίστες σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο .

Αντίθετα, αρκετές έρευνες έχουν αναφέρει μηδενικά ευρήματα κατά την εξέταση των επιδράσεων των ED στην απόδοση της άσκησης αντοχής .Συνοπτικά, φαίνεται ότι τα ED/ES (ιδιαίτερα οι φόρμουλες που περιέχουν τουλάχιστον 2 mg∙kg καφεΐνη) έχουν τη δυνατότητα να βελτιώσουν την αερόβια απόδοση, αν και τα ευρήματα είναι ανάμεικτα.

Μεταβολικά αποτελέσματα/χρήση «καυσίμου»

Γενικά, φαίνεται ότι η κατανάλωση ED και ES έχει τη δυνατότητα να αυξήσει τα οξέα μέτρα του μεταβολισμού ηρεμίας, γεγονός που θα μπορούσε θεωρητικά να οδηγήσει σε αλλαγές στη σύσταση του σώματος με την πάροδο του χρόνου με επαναλαμβανόμενη χρήση (Πίνακας 7).

Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι λίγες μελέτες σε αυτόν τον τομέα έχουν αξιολογήσει τα μεταβολικά αποτελέσματα μετά την κατανάλωση ενός ED ή ES, αλλά αντ' αυτού χρησιμοποίησαν διάφορα έτοιμα προς κατανάλωση θερμογόνα προϊόντα τα οποία υποτίθεται ότι αυξάνουν απότομα τον μεταβολισμό του λίπους και τη δαπάνη ενέργειας. Όπως τα ED/ES, αυτά τα προϊόντα περιέχουν καφεΐνη, αλλά γενικά έχουν δόσεις πολύ υψηλότερες από τα τυπικά ενεργειακά προϊόντα. Τα θερμογονικά προϊόντα περιλαμβάνουν συχνά μια ποικιλία άλλων συστατικών όπως η καρνιτίνη και το συζευγμένο λινολεϊκό οξύ . Με βάση την τρέχουσα βιβλιογραφία σε αυτόν τον τομέα, φαίνεται ότι η οξεία κατανάλωση θερμογονικών προϊόντων που περιέχουν καφεΐνη έχει ως αποτέλεσμα μεγαλύτερη ενεργειακή δαπάνη και λιπόλυση σε κατάσταση ηρεμίας .

Μια πρόσφατη μελέτη που χρησιμοποιεί ένα σκεύασμα ED που περιέχει 300 mg καφεΐνης (περίπου 4,1 mg∙kg) και 20 g πρωτεΐνης ανέφερε επίσης οξείες αυξήσεις στο μεταβολισμό ηρεμίας μέσα σε 60 λεπτά από την κατανάλωση και μετά από ένα τυποποιημένο πρωτόκολλο άσκησης με αντιστάσεις. Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι συνθήκες ED και εικονικού φαρμάκου δεν αντιστοιχούσαν σε θερμίδες, καθώς το εικονικό φάρμακο περιείχε περίπου 100 kcal λιγότερες από την συνθήκη του συμπληρώματος. Αντίθετα, μια παλαιότερη έρευνα δεν βρήκε καμία επίδραση των σκευασμάτων ED που παρέχουν 1 ή 3 mg∙kg καφεΐνη στα μέτρα του μεταβολισμού ηρεμίας. Είναι σημαντικό ότι οι οξείες αυξήσεις στη λιπόλυση και τη βήτα-οξείδωση μπορεί να μην ισοδυναμούν με σημαντικές μειώσεις του σωματικού βάρους ή της μάζας λίπους με την πάροδο του χρόνου. Ως εκ τούτου, απαιτείται περαιτέρω έρευνα προκειμένου να εξαχθούν πιο οριστικά συμπεράσματα σχετικά με τη χρησιμότητα των ED/ES ως μέρος ενός σχεδίου διαχείρισης βάρους.

Η διαθέσιμη έρευνα δείχνει ότι τα ενεργειακά προϊόντα έχουν μικρή επίδραση στη χρήση «καυσίμου» κατά τη διάρκεια της άσκησης, αν και οι πληροφορίες σε αυτόν τον τομέα είναι περιορισμένες. Για παράδειγμα, εξέτασαν την επίδραση δύο σκευασμάτων ED που περιέχουν καφεΐνη και υδατάνθρακες και ενός σκευάσματος ES στην δρομική οικονομία σε μια ομάδα ερασιτεχνών δρομέων . Μετά τον προσδιορισμό της μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου κάθε δρομέα (VO2max), οι ερευνητές χορήγησαν το συμπληρωματικό και το εικονικό φάρμακο κατά τρόπο crossover 15 λεπτά πριν απο δοκιμή τρεξίματος στο 70% VO2max, χωρίς να διαπιστωθεί καμία επίδραση των ενεργειακών προϊόντων στην δρομική οικονομία σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο. Επίσης εξέτασαν την επίδραση της κατάποσης ES (που περιέχει περίπου 100 mg καφεΐνης) στην κατανάλωση οξυγόνου και τη χρήση του υποστρώματος κατά τη διάρκεια μιας δοκιμής άσκησης σε διάδρομο Bruce και δεν βρήκαν καμία επίδραση του συμπληρώματος στον αναπνευστικό λόγο ανταλλαγής (RER) ή στο VO2peak.

Γνωστικές επιδράσεις

Τα ED και τα ES φαίνεται να έχουν γενικά θετική επίδραση σε πτυχές της γνωστικής λειτουργίας όπως η μνήμη , όπως συνοψίζεται στον Πίνακα 8. Η πρώιμη έρευνα διαπίστωσε ότι η οξεία κατανάλωση ενός ΕD που περιέχει 80 mg καφεΐνης οδήγησε σε σημαντικές βελτιώσεις στις μετρήσεις της μνήμης και της συγκέντρωσης κατά τη διάρκεια των γνωστικών δοκιμών.

Από τις πέντε πτυχές της γνωστικής απόδοσης που αξιολογήθηκαν, δύο («δευτερεύουσα μνήμη» και «ταχύτητα προσοχής») επηρεάστηκαν θετικά από την κατανάλωση του ροφήματος. Ανέφεραν επίσης θετικές επιδράσεις της κατάποσης ΕD στην απόδοση μνήμης σε εκπαιδευόμενους πυροσβέστες μετά από κατανάλωση σκευάσματος που περιέχει 50gr γλυκόζης και 40mg καφεΐνης (περίπου 0,5 mg∙kg.) Με βάση τα αποτελέσματα μελετών που εξετάζουν τα συστατικά ED και ES μεμονωμένα, φαίνεται ότι η περιεκτικότητα σε καφεΐνη αυτών των προϊόντων είναι πιθανώς ο πρωταρχικός μηχανισμός δράσης για τέτοια γνωστικά οφέλη, αν και οι υδατάνθρακες μπορεί επίσης να παίζουν ρόλο. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι αρκετές μελέτες δεν έχουν βρει επίδραση των ενεργειακών προϊόντων που περιέχουν καφεΐνη. Επιπλέον, οι θετικές επιδράσεις της κατανάλωσης ED και ES μπορεί να είναι πιο έντονες σε περιόδους κόπωσης ή καταστάσεων πίεσης όπως η στέρηση ύπνου και η εξάντληση που προκαλείται από την άσκηση.

Χρόνος αντίδρασης

Η οξεία κατάποση ED και ES που περιέχουν καφεΐνη έχει επίσης αποδειχθεί ότι βελτιώνει την απόδοση του χρόνου αντίδρασης σε διάφορους πληθυσμούς. Σε μια μελέτη του 2009,κατέδειξαν τις θετικές επιδράσεις της κατάποσης ΕD στον χρόνο αντίδρασης στους άνδρες αθλητές δύναμης . Οι ερευνητές παρείχαν είτε εικονικό φάρμακο είτε ένα ED με καφεΐνη πριν από τη δοκιμή χρόνου αντίδρασης, η οποία αποτελούνταν από ακουστικά και οπτικά ερεθίσματα που θα ωθούσαν τα άτομα να κάνουν άλμα προς τα εμπρός και να έρχονται σε επαφή με τη συσκευή δοκιμής. Τελικά, η κατάποση ED βελτίωσε τον συνολικό αριθμό επιτυχημένων επαφών και το συνολικό ποσοστό των επιτυχημένων επαφών που ολοκληρώθηκαν κατά τη διάρκεια της δοκιμής. Διαπιστώθηκε επίσης ότι ο χρόνος αντίδρασης επιλογής βελτιώθηκε μετά την κατάποση ενός ED που περιείχε 80 mg καφεΐνης, επιπλέον της ταυρίνης και των υδατανθράκων. Όλα αυτά μπορεί να έχουν επηρεάσει τον χρόνο αντίδρασης επιλογής.

Διάθεση, εγρήγορση, εστίαση

Τα ED και το ES έχει αποδειχθεί με συνέπεια ότι βελτιώνουν υποκειμενικά αποτελέσματα όπως η διάθεση, η εγρήγορση και τα συναισθήματα ενέργειας και εστίασης. Ωστόσο, αυτά τα προϊόντα φαίνεται να έχουν λιγότερο σταθερή επίδραση στην αξιολόγηση της αντιληπτής άσκησης (RPE) κατά τη διάρκεια της άσκησης. Μελέτες έδειξαν ότι η κατανάλωση ενός ED που περιέχει περίπου 1 mg∙kg καφεΐνη θα μπορούσε να επηρεάσει θετικά τις πτυχές της διάθεσης, βρίσκοντας σημαντικές μειώσεις στα αυτοαναφερόμενα μέτρα σύγχυσης, κόπωσης, θυμού και άγχους καθώς και σημαντικές βελτιώσεις στο αυτοαναφερόμενο σθένος.

 

Μάλιστα διαπιστώθηκε ότι τα συναισθήματα ευεξίας, ζωτικότητας και κοινωνικής εξωστρέφειας διατηρήθηκαν μετά την κατανάλωση ED αλλά όχι του εικονικού φαρμάκου. Αθλητές που κατανάλωναν ένα ED ανέφεραν σημαντικά μεγαλύτερη ετοιμότητα να επενδύσουν πνευματική προσπάθεια. Είναι ενδιαφέρον ότι τα ενεργειακά προϊόντα μπορεί επίσης να μειώσουν τις αρνητικές υποκειμενικές καταστάσεις που σχετίζονται με στρεσογόνες καταστάσεις. Διαπίστωσαν ότι οι συμμετέχοντες που κατανάλωναν ένα ED που περιείχε 40 mg καφεΐνης και 50gr γλυκόζης (περίπου 0,5 mg καφεΐνη∙kg ) ανέφεραν σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα άγχους και στρες κατά τη διάρκεια μιας τριήμερης προπόνησης πυροσβεστών σε σύγκριση με εκείνους που κατανάλωναν εικονικό φάρμακο.

Βρέθηκε ότι τα άτομα με στέρηση ύπνου ανέφεραν αυξημένη εγρήγορση μετά την κατάποση ενός SD που περιέχει καφεΐνη, χωρίς ζάχαρη. Αρκετές μελέτες έχουν επίσης βρει ότι τα ενεργειακά προϊόντα μπορούν να μειώσουν τις υποκειμενικές αξιολογήσεις της κόπωσης κατά τη διάρκεια επαναλαμβανόμενων δοκιμών .

Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι σε αντίθεση με αυτές τις αποδεδειγμένες μειώσεις στην υποκειμενική κόπωση, φαίνεται ότι τα ED/ES έχουν λιγότερο σταθερή επίδραση στην αντιληπτή προσπάθεια κατά τη διάρκεια της άσκησης.

Αθλητικές επιδόσεις

Όπως παρουσιάζεται στον Πίνακα 9, αρκετές έρευνες έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητα των ED/ES για τη βελτίωση της απόδοσης ειδικά για τον αθλητισμό σε ποικίλες αθλητικές δραστηριότητες.

Χορήγησαν ένα ενεργειακό ποτό που περιείχε 3 mg∙kg καφεΐνη σε κορυφαίους παίκτες ράγκμπι πριν από έναν προσομοιωμένο αγώνα και διαπίστωσαν ότι οι αθλητές που κατάποσαν το ED είχαν σημαντικά μεγαλύτερες επιπτώσεις στο σώμα κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού. Αυτά τα ευρήματα αντικατοπτρίστηκαν από μια μεταγενέστερη έρευνα από την ίδια ομάδα , η οποία εξέτασε την απόδοση του παιχνιδιού ελίτ αθλητών ράγκμπι μετά από κατάποση ED. Όπως και πριν, οι αθλητές που κατανάλωναν το ED είχαν σημαντικά περισσότερες επιδράσεις στο σώμα σε μια ποικιλία εντάσεων σύγκρουσης σε σύγκριση με εκείνους που έλαβαν εικονικό φάρμακο, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι παίκτες ήταν πιο αφοσιωμένοι κατά τη διάρκεια του αγώνα μετά την κατάποση του ED.

Η ίδια ερευνητική ομάδα διεξήγαγε επίσης μια παρόμοια μελέτη σε ελίτ αθλήτριες βόλεϊ, διαπιστώνοντας και πάλι ότι η κατάποση ED αύξησε την ταχύτητα της μπάλας κατά τη διάρκεια σερβίς, βελτίωσε την απόδοση ευκινησίας και βελτίωσε τη συχνότητα επιτυχημένων ενεργειών βόλεϊ κατά τη διάρκεια ενός προσομοιωμένου παιχνιδιού βόλεϊ. Τα ED/ES έχουν επίσης αποδειχθεί ότι βελτιώνουν την απόδοση σε αθλήματα ρακέτας, όπως φαίνεται σε μια μελέτη του 2013 σχετικά με τις επιδόσεις στο τένις. Κατά τη διάρκεια ενός τουρνουά τένις τριών αγώνων, καλά προπονημενοι άντρες τενίστες έλαβαν καφεΐνη σε ΕD (συνολική δόση περίπου 2,2 mg∙kg ) ή εικονικό φάρμακο. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η συχνότητα των καίριων επεμβάσεων σε όλο το τουρνουά ήταν σημαντικά μεγαλύτερη με ED σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι αθλητές έπαιξαν με μεγαλύτερη ένταση μετά την κατάποση ED.

Η κατάποση ES, σε συνδυασμό με βιταμίνες Β και πολυφαινόλες, έχει επίσης αποδειχθεί ότι βελτιώνει σημαντικά την απόδοση σε παίκτες γκολφ. Ωστόσο, η χρήση ενεργειακών προϊόντων μπορεί να αποδειχθεί επιζήμια στα αθλήματα σκοποβολής, όπως φαίνεται σε μια αδημοσίευτη μελέτη . Οι ερευνητές ¨στρατολόγησαν¨ δέκα αστυνομικούς για να εκτελέσουν ασκήσεις σκόπευσης 30 λεπτά μετά την κατάποση ενός ES που περιείχε 230 mg καφεΐνης. Διαπίστωσαν ότι η σταθερότητα στόχευσης ήταν σημαντικά μειωμένη στην κατάσταση ES, αλλά όχι στην κατάσταση εικονικού φαρμάκου.

Διαφορές φύλου

Η πιθανότητα οι διαφορές μεταξύ των φύλων να επηρεάζουν το μεταβολισμό, την οξείδωση του υποστρώματος και τα αποτελέσματα απόδοσης που σχετίζονται με τη χρήση ED/ES είναι ένας σημαντικός τομέας που είναι σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητος. Από αυτή την άποψη, είναι καλά τεκμηριωμένο ότι η δύναμη , η παραγωγή δύναμης και η νευρομυϊκή λειτουργία ,εξαρτώνται από τη φάση του εμμηνορροϊκού κύκλου, με τα αποκλίνοντα μοτίβα κυκλοφορίας των οιστρογόνων και της προγεστερόνης να είναι βασικοί μηχανιστικοί παράγοντες για να εξηγήσουν αυτές τις διαφορές .

 Πέρα από την απόδοση της άσκησης, η φάση του εμμηνορροϊκού κύκλου επηρεάζει επίσης τους ρυθμούς οξείδωσης των υδατανθράκων και του λίπους και μπορεί επίσης να επηρεάσει την ταχύτητα με την οποία μεταβολίζεται η καφεΐνη. Τέλος, η χρήση αντισυλληπτικών από του στόματος έχει αναγνωριστεί ως μια άλλη μεταβλητή που μπορεί να επηρεάσει τη φυσική απόδοση, την οξείδωση του υποστρώματος και το μεταβολισμό της καφεΐνης στις γυναίκες .

Σε μελέτη, 14 υγιείς, εμμηνόρροια γυναίκες ολοκλήρωσαν μια σειρά από τεστ δύναμης, και αντοχής κατά τη διάρκεια της πρώιμης και της μέσης φάσης του εμμηνορροϊκού κύκλου τους ενώ κατανάλωναν είτε εικονικό φάρμακο είτε καφεΐνη. Όπως αναμενόταν, η απόδοση δύναμης μειώθηκε κατά τη διάρκεια της πρώιμης ωοθυλακικής φάσης σε σύγκριση με τη μεσαία ωοθυλακική φάση. Ωστόσο, όταν η καφεΐνη, ένα βασικό συστατικό σε πολλά ED/ES, παρέχοταν κατά την πρώιμη ωοθυλακική φάση, οι μειώσεις της δύναμης που παρατηρήθηκαν προηγουμένως μετριάστηκαν. Ενώ χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να κατανοηθεί πλήρως πώς το φύλο μπορεί να επηρεάσει τον μεταβολισμό διαφορετικών συστατικών που απαντώνται συνήθως στα ED/ES, τα τρέχοντα ευρήματα δείχνουν ξεκάθαρα ότι με βάση τη φάση του εμμηνορροϊκού κύκλου και τη χρήση από του στόματος αντισυλληπτικών, η απόδοση, η χρήση υποστρώματος και ο μεταβολισμός της καφεΐνης μπορούν όλα να επηρεάζονται από το φύλο και αυτοί οι παράγοντες θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την αξιολόγηση μελλοντικών συστάσεων σχετικά με τη χρήση ED/ES.

Συνεχιζόμενη χρήση ΕD/ES και μακροχρόνιες προσαρμογές

Όπως αποδεικνύεται, πολλές έρευνες έχουν χρησιμοποιήσει διάφορους τύπους βραχυπρόθεσμων παρεμβάσεων για να εξετάσουν τον αντίκτυπο ενός ED ή ΕS σε κάποιο μέτρο της απόδοσης της άσκησης, του μεταβολισμού, της γνώσης και του συναισθήματος (Βλ. Πίνακες 3 – 8). Συγκεκριμένα, αρκετές μελέτες έχουν αναφέρει βραχυπρόθεσμες αυξήσεις στην ενεργειακή δαπάνη ηρεμίας μετά από κατάποση ED, η οποία θα μπορούσε να προάγει μεγαλύτερη απώλεια βάρους ή/και λίπους με την πάροδο του χρόνου όταν συνδυάζεται με πρόγραμμα άσκησης. Μια σημαντική προειδοποίηση σε αυτό θα ήταν η περιεκτικότητα σε ενέργεια (kcal) του ροφήματος ED που καταναλώνεται, καθώς η υψηλή περιεκτικότητα σε ενέργεια ή ζάχαρη θα μπορούσε να αναιρέσει τυχόν βραχυπρόθεσμες αυξήσεις στην ενεργειακή δαπάνη, εάν ο στόχος είναι η απώλεια βάρους.

Ενώ είναι διαθέσιμος ένας σημαντικός αριθμός ερευνών που εξέτασαν βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα, μόνο τρεις μελέτες φάνηκε να έχουν δημοσιευθεί που εξέτασαν τη συνεχιζόμενη κατάποση ενός ED μετά την αρχική ημέρα κατάποσης και τις επακόλουθες επιδράσεις στη σύσταση του σώματος ή στις παραμέτρους απόδοσης. Αυτά τα ευρήματα παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για εκείνους τους ανθρώπους που μπορεί να έχουν ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια της κατανάλωσης ED.

15 υγιείς ενήλικες καταναλώνουν δύο σκευάσματα (500 mL συνολικός όγκος) ενός ED (που περιείχε 1000 mg ταυρίνης, 100 mg καφεΐνης, βιταμίνες Β5, Β6 και Β12, γλυκουρονολακτόνη και νιασιναμίδη) καθημερινά για μία εβδομάδα. Στη συνέχεια, οι παράμετροι της αρτηριακής πίεσης, του καρδιακού ρυθμού και του ηλεκτροκαρδιογραφήματος (ΗΚΓ) αξιολογήθηκαν πριν και μετά την κατανάλωση μιας δόσης 500 mL κάθε μέρα για επτά ημέρες. Οι μελετητές ανέφεραν ότι η κατανάλωση ΕD αύξησε τη συστολική αρτηριακή πίεση εντός τεσσάρων ωρών κατά 8% την 1η ημέρα και 10% την 7^η ημέρα . Η διαστολική αρτηριακή πίεση αυξήθηκε εντός δύο ωρών από την κατανάλωση, κατά 7% την 1η ημέρα και κατά 8% την 7η ημέρα. Ο καρδιακός ρυθμός αυξήθηκε κατά 8% και 11% την 7^Η ημέρα . Δεν παρατηρήθηκαν κλινικά σχετικές αλλαγές στις παραμέτρους του ΗΚΓ μετά από οξεία και επαναλαμβανόμενη κατανάλωση ΕD. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αυτές οι οξείες αιμοδυναμικές αποκρίσεις είναι παρόμοιες με αυτές που αναφέρθηκαν μετά από χρήση μόνο καφεΐνης. Ωστόσο, είναι προς το παρόν άγνωστο εάν αυτό ισχύει και για τα ED/ES, ιδιαίτερα όταν εξετάζονται τα πρόσθετα συστατικά που βρίσκονται συνήθως σε αυτά τα ποτά.

Έβαλαν 60 υγιείς άντρες και γυναίκες φοιτητές να καταναλώνουν είτε ένα ανθρακούχο, χαμηλής περιεκτικότητας σε θερμίδες ED, είτε ένα ανθρακούχο αναψυκτικό, για 28 ημέρες, ενώ αξιολογήθηκαν για αλλαγές στην ανθρωπομετρία, τη σύσταση του σώματος, την αιμοδυναμική, την ανάπαυση, τον μεταβολικό ρυθμό, τους δείκτες λιπόλυσης και για ανεπιθύμητες ενέργειες. Οι συμμετέχοντες κατανεμήθηκαν τυχαία με έναν απλό τυφλό τρόπο σύμφωνα με τις βασικές τιμές μάζας λίπους τους. Κάθε ημερήσια δόση ενός ED χαμηλών θερμίδων παρείχε 10 kcal, 200 mg καφεΐνης (περίπου 2,8 mg∙kg), συμπεριλαμβανομένου ενός μίγματος εκχυλίσματος γκουαράνα (πηγή καφεΐνης), πράσινου τσαγιού, γλυκουρονολακτόνης, εκχυλίσματος τζίντζερ και ταυρίνης. Οι συμμετέχοντες που ανατέθηκαν στην ομάδα ελέγχου έλαβαν παρόμοιο όγκο ενός μη θερμιδικού, εμπορικά διαθέσιμoυ αναψυκτικού. Μετά από 28 ημέρες κατάποσης, οι συμμετέχοντες που κατανάλωσαν το ED παρουσίασαν στατιστικά μεγαλύτερες μειώσεις στο ποσοστό σωματικού λίπους και στη μάζα λίπους σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου. Επιπλέον, οι τιμές της περιοχής κάτω από την καμπύλη για τα ελεύθερα λιπαρά οξέα ήταν μεγαλύτερες 28 ημέρες μετά τη λήψη του ED σε σύγκριση με τις τιμές εικονικού φαρμάκου, ενώ δεν παρατηρήθηκαν αλλαγές στο μεταβολικό ρυθμό . Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι δεν υπήρχαν διαφορές μεταξύ των ομάδων όσον αφορά τους δείκτες αίματος.

Μια άλλη μελέτη εξέτασε τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της κατανάλωσης .Αυτή η μελέτη διήρκεσε 10 εβδομάδες και τυχαία μοιράστηκαν 38 άνδρες που είχαν προηγουμένως καθιστική ζωή σε μία από τις τέσσερις ομάδες: ED + άσκηση, ED + χωρίς άσκηση, εικονικό φάρμακο + άσκηση και εικονικό φάρμακο + χωρίς άσκηση. Πριν και μετά από 10 εβδομάδες λήψης συμπληρωμάτων, οι συμμετέχοντες αξιολογήθηκαν για αλλαγές στη σύσταση του σώματος, την καρδιοαναπνευστική ικανότητα, τη δύναμη, τη διάθεση και τις ανεπιθύμητες ενέργειες. Η κατανάλωση ED χωρίς άσκηση δεν ευθύνεται για τυχόν αλλαγές στη σύσταση του σώματος, τη φυσική κατάσταση ή τη δύναμη. Ωστόσο, όταν η κατανάλωση ED συνδυάστηκε με ένα εβδομαδιαίο πρόγραμμα άσκησης, παρατηρήθηκαν μεγαλύτερες βελτιώσεις στη σύσταση του σώματος και στη μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου σε σύγκριση με την άσκηση + κατάποση εικονικού φαρμάκου. Οι συγγραφείς κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η κατάποση ED από μόνη της δεν είχε κανένα ευνοϊκό αποτέλεσμα σχετικά με τη σύσταση ή την απόδοση του σώματος, αλλά όταν συνδυάζεται με ένα εβδομαδιαίο πρόγραμμα άσκησης, η κατανάλωση ED μπορεί να αυξήσει τις βελτιώσεις στη σύσταση του σώματος και την ικανότητα πρόσληψης οξυγόνου ως αποτέλεσμα των συσσωρευτικών οφελών από τις βελτιώσεις σε οξεία απόδοση και ικανότητα άσκησης.

Όπως τονίστηκε νωρίτερα, ένα βασικό στοιχείο για τα άτομα που ενδιαφέρονται για τα αποτελέσματα απώλειας βάρους και λίπους είναι το ενεργειακό περιεχόμενο του ροφήματος που καταναλώνεται. Επιπλέον, οι συγγραφείς δεν παρατήρησαν καμία αλλαγή στους κλινικούς δείκτες για την ηπατική, νεφρική, καρδιαγγειακή και ανοσοποιητική λειτουργία, ως απόκριση στο ενεργειακό ποτό.

Ζητήματα ασφάλειας

Τα καφεϊνούχα ποτά είναι μερικά από τα πιο ευρέως διαδομένα ποτά παγκοσμίως, με τη μέση ημερήσια πρόσληψη καφεΐνης να κυμαίνεται μεταξύ 160mg-215 mg/ημέρα. Η ημερήσια πρόσληψη καφεΐνης φαίνεται να είναι η υψηλότερη σε ενήλικες μεταξύ 50-64 ετών, με τον καφέ να αντιπροσωπεύει τον κύριο παράγοντα που συμβάλλει στην ημερήσια πρόσληψη καφεΐνης. Ενώ διατίθεται στο εμπόριο και καταναλώνεται τακτικά από εκατομμύρια άτομα ετησίως, εξακολουθούν να υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια τόσο της οξείας όσο και της μακροχρόνιας κατανάλωσης προϊόντων ΕD, ιδιαίτερα όταν συνδυάζονται με αλκοόλ.

Ωστόσο, η πλειονότητα των αποδεικτικών στοιχείων για την υποστήριξη τέτοιων ισχυρισμών βασίζεται συχνά σε σχέδια επιδημιολογικών συγχρονικών μελετών και συσχετιστικά στοιχεία, περιορίζοντας έτσι την ικανότητα διάκρισης της άμεσης αιτιότητας ή διαφοροποίησης μεταξύ πιθανής αιτιότητας και αντίστροφης αιτιότητας. Είναι σημαντικό ότι η συνολική πρόσληψη καφεΐνης από όλες τις πηγές στη δίαιτα πέρα από μόνο ED ή ES θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά την αξιολόγηση των πιθανών κινδύνων για την υγεία, καθώς τα άτομα μπορεί να καταναλώνουν καφεΐνη από διάφορες πηγές κατά τη διάρκεια της ημέρας. Έτσι, εάν εμφανιστούν ανεπιθύμητα συμβάντα, μπορεί να αξιολογηθεί καλύτερα μια πιο αληθινή ανάλυση της πιθανής αιτιότητας. Για παράδειγμα, η κατανάλωση ED έχει συσχετιστεί με υψηλότερες αυτοαναφερόμενες βαθμολογίες άγχους, και συμπτωμάτων που σχετίζονται με την κατάθλιψη με συνεχή χρήση. Ωστόσο, άτομα με τέτοια υποκείμενα προβλήματα ψυχικής υγείας μπορεί να είναι πιο επιρρεπή να καταναλώνουν ED για να αντιμετωπίσουν τα συμπτώματα, αντί η κατανάλωση ED που προκαλεί άμεσα αυτά τα προβλήματα.

 Έχει διαπιστωθεί ότι οι άντρες, αλλά όχι οι γυναίκες που άλλαξαν από μη χρήστες ED σε χρήστες ED είχαν μέση αύξηση στις βαθμολογίες κατάθλιψης, άγχους και στρες 6,09%, 3,76% και 3,22%, αντίστοιχα. Ενώ αναγνωρίζεται ότι ορισμένα συστατικά που βρίσκονται συνήθως στα ΕD (δηλαδή η καφεΐνη) μπορεί να επιδεινώσουν τα υποκείμενα συμπτώματα που σχετίζονται με το στρες και το άγχος.Επιπλέον, είναι άγνωστο γιατί ορισμένα άτομα μπορεί να ανταποκρίνονται ευνοϊκότερα όσον αφορά τις οξείες φυσιολογικές και γνωστικές επιδράσεις, ενώ άλλοι μπορεί να αντιλαμβάνονται αυτές τις επιδράσεις ως αρνητικές..

Οι πιο συχνά αναφερόμενες ανεπιθύμητες ενέργειες από την κατανάλωση ED περιλαμβάνουν αϋπνία, στρες, καταθλιπτική διάθεση, νευρικότητα / ανησυχία και γαστρεντερικές διαταραχές. Επιπλέον, αρκετές δημοσιευμένες αναφορές περιστατικών, πρωτότυπες έρευνες και ανασκοπήσεις είναι διαθέσιμες που υποδεικνύουν ότι η οξεία κατάποση ΕD μπορεί να συνδέεται με διάφορες καρδιαγγειακές ανεπιθύμητες ενέργειες, συμπεριλαμβανομένων διαταραχών του καρδιακού ρυθμού, της αγγειακής λειτουργίας και των αιμοδυναμικών αποκρίσεων επιπρόσθετα με άλλες πιο καλοήθεις ανεπιθύμητες ενέργειες όπως ευερεθιστότητα, ναυτία και νευρικότητα .

Tα 13 συμπεράσματα της Διεθνούς Ένωσης Αθλητικής Διατροφής

Μετά την ολοκλήρωση της μεγάλης μετανάλυσης από πολυάριθμη ερευνητική ομάδα η Διεθνής Ένωσης Αθλητικής Διατροφής συνόψισε τα συμπεράσματα της σε 13 σημεία:

1)Τα ενεργειακά ποτά (ΕD) περιέχουν συνήθως καφεΐνη, ταυρίνη, τζίνσενγκ, γκουαράνα, καρνιτίνη, χολίνη, βιταμίνες Β (βιταμίνες Β1, Β2, Β3, Β5, Β6, Β9 και Β12), βιταμίνη C, βιταμίνη Α (βήτα καροτίνη), βιταμίνη D, ηλεκτρολύτες (νάτριο, κάλιο, μαγνήσιο και ασβέστιο), σάκχαρα (θρεπτικά και μη θρεπτικά γλυκαντικά), τυροσίνη και L-θεανίνη, με επικράτηση για κάθε συστατικό που κυμαίνεται από 1,3% έως 100%.

2) Τα ενεργειακά ποτά μπορούν να βελτιώσουν την απόδοση της οξείας αερόβιας άσκησης, επηρεασμένη σε μεγάλο βαθμό από την ποσότητα καφεΐνης (> 200 mg ή >3 mg∙kg σωματικού βάρους) στο ρόφημα.

3)  Παρόλο που τα ED και τα ES περιέχουν πολλά θρεπτικά συστατικά που υποτίθεται ότι επηρεάζουν τη νοητική ή/και σωματική απόδοση, τα κύρια εργογονικά θρεπτικά συστατικά στα περισσότερα ΕD και ES με βάση επιστημονικά στοιχεία φαίνεται να είναι η καφεΐνη ή/και η παροχή υδατανθράκων.

4)  Η εργογονική αξία της καφεΐνης στη νοητική και σωματική απόδοση έχει τεκμηριωθεί καλά, αλλά τα πιθανά πρόσθετα οφέλη άλλων θρεπτικών συστατικών που περιέχονται στα ED και ES μένει να καθοριστούν.

5) Η κατανάλωση ED και ES 10 εως 60 λεπτά πριν από την άσκηση μπορεί να βελτιώσει τη νοητική εστίαση, την εγρήγορση, την αναερόβια απόδοση ή/και την απόδοση αντοχής με δόσεις >3 mg∙kg .

6)  Η κατανάλωση ED και ES που περιέχουν τουλάχιστον 3 mg∙kg καφεΐνης είναι πολύ πιθανό να ωφελήσει τη μέγιστη παραγωγή ενέργειας στο κάτω μέρος του σώματος.

7) Η κατανάλωση ED και ES μπορεί να βελτιώσει την αντοχή, την επανάληψη της απόδοσης του σπριντ και τις ειδικές για τον αθλητισμό εργασίες στο πλαίσιο των ομαδικών αθλημάτων.

8)  Πολλά ED και ES περιέχουν πολυάριθμα συστατικά που είτε δεν έχουν μελετηθεί είτε αξιολογηθεί σε συνδυασμό με άλλα θρεπτικά συστατικά που περιέχονται στα ED ή ES. Για το λόγο αυτό, αυτά τα προϊόντα πρέπει να μελετηθούν για να αποδειχθεί η αποτελεσματικότητα των σκευασμάτων ενός και πολλαπλών θρεπτικών συστατικών για τη σωματική και γνωστική απόδοση καθώς και για την ασφάλεια.

 

9)   Υπάρχουν περιορισμένα στοιχεία που υποδηλώνουν ότι η κατανάλωση ED και ES χαμηλών θερμίδων κατά τη διάρκεια των δοκιμών προπόνησης ή/και απώλειας βάρους μπορεί να προσφέρει εργογονικό όφελος και/ή να προάγει τον πρόσθετο έλεγχο του βάρους, ενδεχομένως μέσω της ενισχυμένης ικανότητας προπόνησης. Ωστόσο, η κατάποση ED υψηλότερων θερμίδων μπορεί να προάγει την αύξηση του σωματικού βάρους εάν η ενεργειακή πρόσληψη από την κατανάλωση ED δεν γίνεται προσεκτικά ως μέρος της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης.

10)   Οι χρήστες αυτών των σκευασμάτων θα πρέπει να λάβουν υπόψη τον αντίκτυπο της τακτικής ταυτόχρονης λήψης υδατανθράκων υψηλού γλυκαιμικού δείκτη από ED και ES στη μεταβολική υγεία, τη γλυκόζη στο αίμα και στα επίπεδα ινσουλίνης.

11)   Οι έφηβοι (ηλικίας 12 έως 18 ετών) θα πρέπει να είναι προσεκτικοί και να αναζητούν τη γονική καθοδήγηση όταν εξετάζουν την κατανάλωση ED και ES, ιδιαίτερα σε υπερβολικές ποσότητες (π.χ. >400 mg), καθώς υπάρχουν περιορισμένα στοιχεία σχετικά με την ασφάλεια αυτών των προϊόντων σε αυτόν τον πληθυσμό. Επιπλέον, τα ED και ES δεν συνιστώνται σε παιδιά (ηλικίας 2-12 ετών), σε εκείνες που είναι έγκυες, που προσπαθούν να μείνουν έγκυες ή θηλάζουν και σε όσους είναι ευαίσθητοι στην καφεΐνη.

12)  Οι διαβητικοί και τα άτομα με προϋπάρχουσα καρδιαγγειακή, μεταβολική, ηπατονεφρική ή/και νευρολογική νόσο που λαμβάνουν φάρμακα που μπορεί να επηρεαστούν από τροφές υψηλού γλυκαιμικού φορτίου, καφεΐνη και/ή άλλα διεγερτικά θα πρέπει να είναι προσεκτικοί και να συμβουλεύονται το γιατρό τους πριν καταναλώσουν ED και ES.

13)   Η απόφαση για κατανάλωση ED ή ES θα πρέπει να βασίζεται στην περιεκτικότητα του ροφήματος σε υδατάνθρακες, καφεΐνη και άλλα θρεπτικά συστατικά και στην πλήρη κατανόηση των πιθανών παρενεργειών. Η αδιάκριτη χρήση ED ή ES, ειδικά εάν καταναλώνονται πολλές μερίδες την ημέρα ή όταν καταναλώνονται με άλλα ποτά ή/και τρόφιμα με καφεΐνη, μπορεί να οδηγήσει σε ανεπιθύμητες ενέργειες.

Πηγές:

1] Campbell B, Wilborn C, La Bounty P, et al. International society of sports nutrition position stand: energy drinks. J Int Soc Sports Nutr. 2013;10(1):1. [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]

[2] Jagim AR, Harty PS, Barakat AR, et al. Prevalence and amounts of common ingredients found in energy drinks and shots. Nutrients. 2022;14(2):314. [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]

[3] Wire GN United States Energy Drink market report 2022. Research and Markets 2022 [cited 2022 Aug 4th,]; Available from: https://www.globenewswire.com/en/news-release/2022/04/05/2416350/28124/en/United-States-Energy-Drink-Market-Report-2022-Major-Companies-are-Focused-on-Developing-Advanced-Packaging-and-Launching-New-Low-Sugar-Fruit-Based-Energy-Drinks-to-Remain-Competiti.html.

[4] Branding HO. History of red bull. 2022. 2022 Oct 14th]; Available from: https://www.historyofbranding.com/redbull/.

[5] Vercammen KA, Koma JW, Bleich SN. Trends in energy drink consumption among U.S. Adolescents and adults, 2003–2016. Am J Prev Med. 2019;56(6):827–139. [PubMed] [Google Scholar]

[6] Zucconi SV, Adinolfi C, Gandini F, et al. Gathering consumption data on specific consumer groups of energy drinks. EFSA support. Publ. 2013;10(p):394E. [Google Scholar]

[7] Azagba S, Langille D, Asbridge M. An emerging adolescent health risk: caffeinated energy drink consumption patterns among high school students. Prev Med. 2014;62:54–59. [PubMed] [Google Scholar]

[8] Galimov A, Hanewinkel R, Hansen J, et al. Energy drink consumption among German adolescents: prevalence, correlates, and predictors of initiation. Appetite. 2019;139:172–179. [PubMed] [Google Scholar]

[9] Kole J, Barnhill A. Caffeine content labeling: a missed opportunity for promoting personal and public health. J Caffeine Res. 2013;3(3):108–113. [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]

[10] National Library of Medicine PubChem . Caffeine. 2021. [cited 2021 Dec 22]; Available from: https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Caffeine.

[11] National Institutes of Health Office of Dietary Supplements . Office of dietary supplements - dietary supplements for exercise and athletic performance. 2021. [cited 2021 Dec 22]; Available from: https://ods.od.nih.gov/factsheets/ExerciseAndAthleticPerformance-HealthProfessional/.

[12] Grgic J, Mikulic P, Schoenfeld BJ, et al. The Influence of caffeine supplementation on resistance exercise: a review. Sports Med. 2019;49(1):17–30. [PubMed] [Google Scholar]

[13] Guest NS, VanDusseldorp TA, Nelson MT, et al. International society of sports nutrition position stand: caffeine and exercise performance. J Int Soc Sports Nutr. 2021;18(1):1. [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]

[14] McCusker RR, Goldberger BA, Cone EJ. Caffeine content of specialty coffees. J Anal Toxicol. 2003;27(7):520–522. [PubMed] [Google Scholar]

[15] United States Food and Drug Administration . Spilling the beans: how much caffeine is too much? 2018. [cited 2021 Dec 22]; Available from: https://www.fda.gov/consumers/consumer-updates/spilling-beans-how-much-caffeine-too-much.

[16] Torpy JM, Livingston EH. Energy Drinks. JAMA. 2013;309(3):297. [PubMed] [Google Scholar]

[17] Aministration USFD Spilling the beans: how much caffeine is too much? Consumer Updates 2018. 12/12/2018 [cited 2021 Nov 11, 2021 Nov 11].

[18] National Library of Medicine PubChem . Taurine. 2021. [cited 2021 Dec 22]; Available from: https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/1123.

[19] Chen Q, Li Z, Pinho RA, et al. The dose response of taurine on aerobic and strength exercises: a systematic review. Front Physiol. 2021;12:700352. [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]

[20] Haussinger D. The role of cellular hydration in the regulation of cell function. Biochem J. 1996;313((Pt 3)):697–710. [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]

[21] Caine JJ, Geracioti TD. Taurine, energy drinks, and neuroendocrine effects. Cleve Clin J Med. 2016;83(12):895–904. [PubMed] [Google Scholar]

[22] Wen C, Li F, Zhang L, et al. Taurine is Involved in Energy Metabolism in Muscles, Adipose Tissue, and the Liver. Mol Nutr Food Res. 2019;63(2):e1800536. [PubMed] [Google Scholar]

[23] Rutherford JA, Spriet LL, Stellingwerff T. The effect of acute taurine ingestion on endurance performance and metabolism in well-trained cyclists. Int J Sport Nutr Exerc Metab. 2010;20(4):322–329. [PubMed] [Google Scholar]

[24] Zhang M, Qi B, Zhang M, et al. Role of taurine supplementation to prevent exercise-induced oxidative stress in healthy young men. Amino Acids. 2004;26(2):203–207. [PubMed] [Google Scholar]

[25] Kammerer M, Jaramillo JA, García A, et al. Effects of energy drink major bioactive compounds on the performance of young adults in fitness and cognitive tests: a randomized controlled trial. J Int Soc Sports Nutr. 2014;11(1):44. [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]

[26] Waldron M, Patterson SD, Jeffries O. Oral taurine improves critical power and severe-intensity exercise tolerance. Amino Acids. 2019;51(10–12):1433–1441. [PubMed] [Google Scholar]

[27] Waldron M, Patterson SD, Tallent J, et al. The Effects of an Oral Taurine Dose and Supplementation Period on Endurance Exercise Performance in Humans: a Meta-Analysis. Sports Med. 2018;48(5):1247–1253. [PubMed] [Google Scholar]

[28] Kurtz JA, VanDusseldorp TA, Doyle JA, et al. Taurine in sports and exercise. J Int Soc Sports Nutr. 2021;18(1):39. [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]

[29] Xu YJ, Arneja AS, Tappia PS, et al. The potential health benefits of taurine in cardiovascular disease. Exp Clin Cardiol. 2008;13(2):57–65. [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]

[30] Schaffer SW, Shimada K, Jong CJ, et al. Effect of taurine and potential interactions with caffeine on cardiovascular function. Amino Acids. 2014;46(5):1147–1157. [PubMed] [Google Scholar]

[31] Kerksick CM, Wilborn CD, Roberts MD, et al. exercise & sports nutrition review update: research & recommendations. J Int Soc Sports Nutr. 2018;15(1):38. [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]

[32] PubChem . Ginseng. 2021. [cited 2021 Dec 22]; Available from: https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Ginseng#section=Related-Records.

[33] Shergis JL, Zhang AL, Zhou W, et al. Panax ginseng in randomised controlled trials: a systematic review. Phytother Res. 2013;27(7):949–965. [PubMed] [Google Scholar]

[34] Engels HJ, Wirth JC. No ergogenic effects of ginseng (Panax ginseng C.A. Meyer) during graded maximal aerobic exercise. J Am Diet Assoc. 1997;97(10):1110–1115. [PubMed] [Google Scholar]

[35] Allen JD, McLung J, Nelson AG, et al. Ginseng supplementation does not enhance healthy young adults’ peak aerobic exercise performance. J Am Coll Nutr. 1998;17(5):462–466. [PubMed] [Google Scholar]

[36] Bahrke MS, Morgan WP, Stegner A. Is ginseng an ergogenic aid? Int J Sport Nutr Exerc Metab. 2009;19(3):298–322. [PubMed] [Google Scholar]

[37] Goulet ED, Dionne IJ. Assessment of the effects of eleutherococcus senticosus on endurance performance. Int J Sport Nutr Exerc Metab. 2005;15(1):75–83. [PubMed] [Google Scholar]

[38] Arring NM, Millstine D, Marks LA, et al. Ginseng as a Treatment for Fatigue: a Systematic Review. J Altern Complement Med. 2018;24(7):624–633. [PubMed] [Google Scholar]

[39] Reay JL, Scholey AB, Kennedy DO. Panax ginseng (G115) improves aspects of working memory performance and subjective ratings of calmness in healthy young adults. Hum Psychopharmacol. 2010;25(6):462–471. [PubMed] [Google Scholar]

[40] Coon JT, Ernst E. Panax ginseng: a systematic review of adverse effects and drug interactions. Drug Saf. 2002;25(5):323–344. [PubMed] [Google Scholar]

[41] National Institutes of Health Office of Dietary Supplements . Office of Dietary Supplements - Dietary Supplements for Weight Loss. 2021. [cited 2021 Dec 23]; Available from: https://ods.od.nih.gov/factsheets/WeightLoss-HealthProfessional.

[42] Schimpl FC, da Silva JF, Gonçalves JFDC, et al. Guarana: revisiting a highly caffeinated plant from the Amazon. J Ethnopharmacol. 2013;150(1):14–31. [PubMed] [Google Scholar]

[43] Lima WP, Carnevalijr L, EDER R, et al. Lipid metabolism in trained rats: effect of guarana (Paullinia cupana Mart.) supplementation. Clin Nutr. 2005;24(6):1019–1028. [PubMed] [Google Scholar]

[44] Pomportes L, Brisswalter J, Casini L, et al. Cognitive Performance Enhancement Induced by Caffeine, Carbohydrate and Guarana Mouth Rinsing during Submaximal Exercise. Nutrients. 2017;9(6):589. [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]

[45] Pomportes L, Brisswalter J, Hays A, et al. Effects of carbohydrate, caffeine, and guarana on cognitive performance, perceived exertion, and shooting performance in high-level athletes. Int J Sports Physiol Perform. 2019;14(5):576–582. [PubMed] [Google Scholar]

[46] Veasey RC, Haskell-Ramsay C, Kennedy D, et al. The effects of supplementation with a vitamin and mineral complex with Guaraná Prior to Fasted exercise on affect, exertion, cognitive performance, and substrate metabolism: a randomized controlled trial. Nutrients. 2015;7(8):6109–6127. [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]

[47] Oliveira CH, Moraes MEA, Moraes MO, et al. Clinical toxicology study of an herbal medicinal extract of Paullinia cupana, Trichilia catigua, Ptychopetalum olacoides and Zingiber officinale (Catuama ®) in healthy volunteers. Phytother Res. 2005;19(1):54–57. [PubMed] [Google Scholar]

[48] National Library of Medicine PubChem . Carnitine. 2021. [cited 2021 Dec 23]; Available from: https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/288.

[49] Fielding R, Riede L, Lugo JP, et al. l-Carnitine Supplementation in Recovery after Exercise. Nutrients. 2018;10(3):349. [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]

[50] Rubin MR, Volek JS, Gomez AL, et al. Safety measures of L-carnitine L-tartrate supplementation in healthy men. J Strength Cond Res. 2001;15(4):486–490. [PubMed] [Google Scholar]

[51] Volek JS, Kraemer WJ, Rubin MR, et al. L-Carnitine L-tartrate supplementation favorably affects markers of recovery from exercise stress. Am J Physiol Endocrinol Metab. 2002;282(2):E474–82. [PubMed] [Google Scholar]

[52] Gnoni A, Longo S, Gnoni GV, et al. Carnitine in Human Muscle Bioenergetics: can Carnitine Supplementation Improve Physical Exercise? Molecules. 2020;25(1):182. [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]

[53] Askarpour M, Hadi A, Miraghajani M, et al. Beneficial effects of l-carnitine supplementation for weight management in overweight and obese adults: an updated systematic review and dose-response meta-analysis of randomized controlled trials. Pharmacol Res. 2020;151:104554. [PubMed] [Google Scholar]

[54] Talenezhad N, Mohammadi M, Ramezani-Jolfaie N, et al. Effects of l-carnitine supplementation on weight loss and body composition: a systematic review and meta-analysis of 37 randomized controlled clinical trials with dose-response analysis. Clin Nutr ESPEN. 2020;37:9–23. [PubMed] [Google Scholar]

[55] National Library of Medicine PubChem . Choline. 2021. [cited 2021 Dec 23]; Available from: https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/305.

[56] National Institutes of Health Office of Dietary Supplements . Office of Dietary Supplements - Choline. 2021. [cited 2021 Dec 23]; Available from: https://ods.od.nih.gov/factsheets/Choline-HealthProfessional.

[57] Penry JT, Manore MM. Choline: an important micronutrient for maximal endurance-exercise performance? Int J Sport Nutr Exerc Metab. 2008;18(2):191–203. [PubMed] [Google Scholar]

[58] Warber JP, Patton JF, Tharion WJ, et al. The effects of choline supplementation on physical performance. Int J Sport Nutr Exerc Metab. 2000;10(2):170–181. [PubMed] [Google Scholar]

[59] Spector SA, Jackman MR, Sabounjian LA, et al. Effect of choline supplementation on fatigue in trained cyclists. Med Sci Sports Exerc. 1995;27(5):668–673. [PubMed] [Google Scholar]

[60] Singh PA, Coll R, Hyde DE, et al. Choline ingestion does not modify physical or cognitive performance. Mil Med. 2002;167(12):1020–1025. [PubMed] [Google Scholar]

[61] Jager R, Purpura M, Kingsley M. Phospholipids and sports performance. J Int Soc Sports Nutr. 2007;4(1):5. [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]

[62] National Institutes of Health Office of Dietary Supplements . Office of Dietary Supplements - Thiamin. 2021. [cited 2021 Dec 27]; Available from: https://ods.od.nih.gov/factsheets/Thiamin-HealthProfessional.

[63] Fogelholm M, Ruokonen I, Laakso JT, et al. Lack of association between indices of vitamin B1, B2, and B6 status and exercise-induced blood lactate in young adults. Int J Sport Nutr. 1993;3(2):165–176. [PubMed] [Google Scholar]

[64] Webster MJ. Physiological and performance responses to supplementation with thiamin and pantothenic acid derivatives. Eur J Appl Physiol Occup Physiol. 1998;77(6):486–491. [PubMed] [Google Scholar]

[65] National Institutes of Health Office of Dietary Supplements . Office of DIETARY Supplements - Riboflavin. 2021. [cited 2021 Dec 27]; Available from: https://ods.od.nih.gov/factsheets/Riboflavin-HealthProfessional.

[66] National Institutes of Health Office of Dietary Supplements . Office of dietary supplements - Niacin. 2021. [cited 2021 Dec 27]; Available from: https://ods.od.nih.gov/factsheets/Niacin-HealthProfessional.

[67] Murray R, Bartoli WP, Eddy DE, et al. Physiological and performance responses to nicotinic-acid ingestion during exercise. Med Sci Sports Exerc. 1995;27(7):3351–3357. [PubMed] [Google Scholar]

[68] National Institutes of Health Office of Dietary Supplements . Office of dietary supplements - Pantothenic Acid. 2021. [cited 2021 Dec 27]; Available from: https://ods.od.nih.gov/factsheets/PantothenicAcid-HealthProfessional.

[69] Whitfield J, Harris RC, Broad EM, et al. Chronic pantothenic acid supplementation does not affect muscle coenzyme A content or cycling performance. Appl Physiol Nutr Metab. 2021;46(3):280–283. [PubMed] [Google Scholar]

[70] Midttun Ø, Hustad S, Schneede J, et al. Plasma vitamin B-6 forms and their relation to transsulfuration metabolites in a large, population-based study. Am J Clin Nutr. 2007;86(1):131–138. [PubMed] [Google Scholar]

[71] National Institutes of Health Office of Dietary Supplements . Office of dietary supplements - Vitamin B6. 2021. [cited 2021 Dec 27]; Available from: https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminB6-HealthProfessional.

[72] Grootswagers P, Mensink M, Berendsen AAM, et al. Vitamin B-6 intake is related to physical performance in European older adults: results of the New Dietary Strategies Addressing the Specific Needs of the Elderly Population for Healthy Aging in Europe (NU-AGE) study. Am J Clin Nutr. 2021;113(4):781–789. [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]

[73] Manore MM. Vitamin B6 and exercise. Int J Sport Nutr. 1994;4(2):89–103. [PubMed] [Google Scholar]

[74] National Institutes of Health Office of Dietary Supplements . Office of Dietary Supplements - Folate. 2021. [cited 2021 Dec 27]; Available from: https://ods.od.nih.gov/factsheets/folate-HealthProfessional.

[75] Lukaski HC. Vitamin and mineral status: effects on physical performance. Nutrition. 2004;20(7–8):632–644. [PubMed] [Google Scholar]

[76] Office of Dietary Supplements - Vitamin B12 . 2021. [cited 2021 Dec 27]; Available from: https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminB12-HealthProfessional.

[77] Bonke D, Nickel B. Improvement of fine motoric movement control by elevated dosages of vitamin B1, B6, and B12 in target shooting. International Journal for Vitamin and Nutrition research. Supplement= Internationale Zeitschrift fur Vitamin-und Ernahrungsforschung. 1989;30:198–204. [PubMed] [Google Scholar]

[78] National Institutes of Health Office of Dietary Supplements . Office of Dietary Supplements - Vitamin C. 2021. [cited 2021 Dec 27]; Available from: https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminC-HealthProfessional.

[79] van der Beek EJ. Vitamin supplementation and physical exercise performance. J Sports Sci. 1991;9(Spec No. sup1):77–90. [PubMed] [Google Scholar]

[80] van der Beek EJ, Löwik MR, Hulshof KF, et al. Combinations of low thiamin, riboflavin, vitamin B6 and vitamin C intake among Dutch adults. (Dutch nutrition surveillance system). J Am Coll Nutr. 1994;13(4):383–391. [PubMed] [Google Scholar]

[81] Higgins MR, Izadi A, Kaviani M. Antioxidants and exercise performance: with a focus on Vitamin E and C supplementation. Int J Environ Res Public Health. 2020;17(22):8452. [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]

[82] Nieman DC. Exercise immunology: nutritional countermeasures. Can J Appl Physiol. 2001;26(Suppl. S1):S45–55. [PubMed] [Google Scholar]

[83] Pedersen BK, Bruunsgaard H, Jensen M, et al. Exercise and the immune system–influence of nutrition and ageing. J Sci Med Sport. 1999;2(3):234–252. [PubMed] [Google Scholar]

[84] Petersen EW, Ostrowski K, Ibfelt T, et al. Effect of vitamin supplementation on cytokine response and on muscle damage after strenuous exercise. Am J Physiol Cell Physiol. 2001;280(6):C1570–5. [PubMed] [Google Scholar]

[85] Douglas RM, Hemilä H, Chalker E, et al. Vitamin C for preventing and treating the common cold. Cochrane Database Syst Rev. 2007; (3):Cd000980. DOI: 10.1002/14651858.CD000980.pub3. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

[86] National Institutes of Health Office of Dietary Supplements . Office of dietary supplements - Vitamin D. 2021. [cited 2021 Dec 27]. Av