Η στρατηγική της προπόνησης δύναμης για βιολογικά ανώριμους αθλητές
Πλούταρχος Σαρασλανίδης 18:25 29-10-2023
Η προπόνηση δύναμης είναι ένα βασικό συστατικό της προπονητικής διαδικασίας από την αρχή της αθλητικής καριέρας, σε όλα τα αγωνίσματα-αθλήματα. Επιπλέον το γεγονός ότι η ηλικία έναρξης της προπονητικής διαδικασίας σε παιδιά αρχίζει από πολύ νωρίτερα, έχει δημιουργήσει έντονο προβληματισμό για την προπονητική στρατηγική στον τομέα της δύναμης.
Σε βιολογικό επίπεδο η προπόνηση δύναμης μπορεί να οριστεί ως ένα στρες στο νευρομυϊκό σύστημα, συμπεριλαμβανομένων των συνδετικών ιστών και των οστών. Προφανώς οι νεαροί αθλητές δεν χρειάζεται απαραίτητα να «ανυψώσουν βάρη» για να επιτύχουν προσαρμογές που είναι ευνοϊκές για τη δύναμη και την υπερτροφία. Οι προπονητές πρέπει να σκεφτούν την προπόνηση δύναμης ως ένα ευρύ φάσμα επιλογών, αντί να συνδέουν τη δύναμη αποκλειστικά με την χρήση ελεύθερων βαρών ή μηχανημάτων με βάρη. Οι γενικές επιβαρύνσεις στο σώμα από προσεκτικά σχεδιασμένη προπόνηση αντίστασης μπορούν να βοηθήσουν τους νεαρούς αθλητές.
Όμως τα τελευταία χρόνια έχουν καταρριφθεί οι μύθοι ότι η προπόνηση με βάρη κάνει κακό στους νέους αθλητές. Αυτό που εφαρμόζουν τώρα οι προπονητές είναι να ξεκινήσουν ένα προσεκτικά σχεδιασμένο πρόγραμμα δύναμης, που συμπληρώνει τις ανάγκες τους και ικανοποιεί την ατομική-κοινωνική απόλαυση. Αυτό που δεν συνιστάται είναι μεγάλες επιβαρύνσεις ή/και εξειδικευμένες ασκήσεις που αυξάνουν τον κίνδυνο τραυματισμού. Όλοι γνωρίζουμε ότι η εξειδίκευση της προπόνησης υπαγορεύει ότι οι προσαρμογές της προπόνησης είναι μεγαλύτερες όταν ο τρόπος προπόνησης, οι ταχύτητες, οι τύποι συστολής και άλλα χαρακτηριστικά προπόνησης ταιριάζουν περισσότερο με το άθλημα-αγώνισμα ή τα τεστ. Όμως σε νέους αθλητές, για να δημιουργήσουμε την προπονητική βάση, οι ασκήσεις ενδυνάμωσης με το βάρος του σώματος ή με ελαφρά πρόσθετα βάρη, μεταξύ άλλων μέσων, είναι πιο κατάλληλες, έτσι ώστε οι νέοι αθλητές να μην εκτίθενται σε περιττό κίνδυνο.
Επίσης η έρευνα έχει καταδείξει τη σημασία της εισαγωγής της προπόνησης ισορροπίας νωρίς στη διαδικασία της προπόνησης. Ακόμη μπορεί να συμπεριληφθεί και η πλειομετρική προπόνηση, αλλά αυτή θα πρέπει να δίνει έμφαση στις κινήσεις χαμηλότερου εύρους κινήσεων με χαμηλές έως μέτριες δυνάμεις αντίδρασης. Με άλλα λόγια πρώτα να δοθείέμφαση στην σωστή μορφή, την ισορροπία και τον κινητικό έλεγχο προτού να φθάσει ο νεαρός αθλητής να έχει υψηλές δυνάμεις αντίδρασης.
Ειδικότερα για νέους αθλητές που προορίζονται για δρόμους ταχύτητας, σε αντίθεση με την αρχή της ειδίκευσης, η παραδοσιακή προπόνηση δύναμης με διάφορα μέσα, όπως προαναφέρθηκε, μπορεί να είναι πιο επωφελής για την βελτίωση των προσαρμογών βάσης για τους δρόμους ταχύτητας. Έτσι μπορεί να οικοδομηθεί ένα θεμέλιο δύναμης πάνω στο οποίο οι νέοι μπορούν να επωφεληθούν περισσότερο, στο μέλλον, από το σύστημα της ελαστικής δύναμης (διάτασης-σύσπασης).
Μπορεί να φαίνεται ότι η προπόνηση δύναμης για την προαγωγή της υγείας βρίσκεται σε σύγκρουση με τις αθλητικές επιδόσεις, αλλά η ενδυνάμωση του μυϊκού συστήματος είναι προαπαιτούμενη φυσική ικανότητα. Επιπλέον ο αρχικός στόχος της προπόνησης με βασικές ασκήσεις βαρών είναι η εκμάθηση της σωστής τεχνικής της άρσης. Οι ασκήσεις πρέπει να εφαρμόζονται με χαμηλή επιβάρυνση και σε όλο το εύρος της κίνησης, γεγονός που οδηγεί σε καλύτερα μελλοντικά αποτελέσματα απόδοσης και αποφυγή τραυματισμών.
Αντίθετα η εμπειρία από την πράξη έχει δείξει ότι οι προπονητές που εφαρμόζουν, σε νεαρούς αθλητές, πιο εξειδικευμένες ασκήσεις για το αγώνισμα - άθλημα τραυματίστηκαν νωρίς κυρίως με τραυματισμούς υπέρχρησης. Οι αθλητές αυτοί συχνά αποτυγχάνουν να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες τους με μακροχρόνια επιτυχία στον αθλητισμό και είναι πιο πιθανό να σταματήσουν νωρίς και με αρνητικές εμπειρίες από την ενασχόληση με τον αθλητισμό.
Τέλος γνωρίζουμε ότι η καριέρα των περισσοτέρων αθλητών τελειώνει στην αρχή της ενηλικίωσης. Αυτό σημαίνει ότι οι περισσότεροι νεαροί αθλητές δεν θα αγωνιστούν σε επίπεδο πρωταθλητισμού. Επομένως, ως στρατηγική επιλογή, οι προπονητές πρέπει να εφαρμόσουμε προπόνηση δύναμης που τα γενικά οφέλη της να είναι υπαρκτά για χρόνια μετά την αθλητική καριέρα. Με άλλα λόγια να συνεχίσουν να είναι υγιείς και ενεργοί δια βίου σε σωματική δραστηριότητα.