Η επαφή μεταξύ του ποδιού και του εδάφους είναι ζωτικής σημασίας για τους δρομείς. Δεδομένου ότι το αποτελεσματικό τρέξιμο βασίζεται ως ενα βαθμό στην ενέργεια από το χτύπημα ποδιού που επιστρέφεται για να βοηθήσει τον επόμενο βηματισμό, οι σταθερές και συμπαγείς επιφάνειες είναι προφανώς καλύτερες από αυτή την άποψη από τις μαλακές και ελαστικές επιφάνειες (αν και προκαλούν περισσότερο κρουστικό σοκ στους μύες και τις αρθρώσεις - αλλά αυτό είναι ένα εντελώς διαφορετικό θέμα).

 

Επειδή οι περισσότεροι δρομείς δεν τρέχουν ξυπόλητοι, τα παπούτσια τρεξίματος που φοριούνται κατά τη διάρκεια ενός τρεξίματος γίνονται σημαντικό μέρος της επαφής ποδιού-εδάφους. Ειδικότερα, τα παπούτσια για τρέξιμο που μπορούν να παρέχουν καλά χαρακτηριστικά επιστροφής ενέργειας μπορούν να βοηθήσουν στη μεγιστοποίηση της απόδοσης τρεξίματος (η γνωστή μας ,δρομική οικονομία )βελτιώνοντας έτσι την απόδοση.

 Σε παλαιότερα άρθρα έχουμε αναφερθεί στις προκλήσεις του τρεξίματος ενός μαραθωνίου ,οπου έχουμε αναλύσει επαρκώς το ρόλο της τεχνολογίας επιστροφής ενέργειας, και ειδικότερα, τη χρήση παπουτσιών τρεξίματος υψηλής τεχνολογίας ικανών να μειώσουν το ενεργειακό κόστος για έναν δεδομένο ρυθμό. Ένα βασικό συμπέρασμα ήταν ότι η διαφορά μεταξύ των καλύτερων παπουτσιών τρεξίματος με επιστροφή ενέργειας και εκείνων της συμβατικής τεχνολογίας ήταν 1% εως 6% της συνολικής ποσότητας ενέργειας που εμπλέκεται στο τρέξιμο. Ενώ αυτού του είδους τα κέρδη είναι σημαντικά για τους ελίτ δρομείς , ίσως δεν είναι αξιόλογα για τους δρομείς αναψυχής ς για να δικαιολογήσουν τις πανάκριβες αγορές αντίστοιχων παπουτσίων-super shoes.

Τα Super shoes για δρομείς αναψυχής

Από τα παραπάνω, μπορείτε να συμπεράνετε ότι τα είδη των πλεονεκτημάτων που προσφέρουν τα παπούτσια υψηλής επιστροφής ενέργειας αφορούν μόνο στους ελίτ και ότι οι ερασιτέχνες ή οι δρομείς αναψυχής δεν έχουν τίποτα να κερδίσουν αξιοποιώντας μια τέτοια τεχνολογία. Ωστόσο, θα μπορούσαμε να ανατρέψουμε αυτό το σκεπτικό και να υποστηρίξουμε ότι εφόσον οι πιο αργοί δρομείς είναι στο δρόμο για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, η συνολική εξοικονόμηση χρόνου που μπορεί να επιτευχθεί με τη χρήση παπουτσιών επιστροφής ενέργειας υψηλής απόδοσης είναι στην πραγματικότητα αρκετά σημαντική, και επομένως άξια εξέτασης. Ποια είναι όμως η αλήθεια;

Σε μια μελέτη του 2020 που δημοσιεύθηκε από μια διεθνή ομάδα επιστημόνων, ερευνητές προσπάθησαν να απαντήσουν σε αυτό το ερώτημα. Σε αυτή τη μελέτη, οι ερευνητές συνέκριναν την δρομική οικονομία και τις επιδόσεις χρονομέτρησης 3 χιλιομέτρων δρομέων αναψυχής που φορούσαν τρεις διαφορετικούς τύπους παπουτσιών:

 · Nike Vaporfly VP4 (πολύ υψηλή απόδοση ενέργειας).

 · Ελαφριά αγωνιστικά flat Saucony Endorphin (πολύ ελαφριά για μείωση βάρους στο πόδι).

· Τα συνήθη παπούτσια τρεξίματος κάθε δρομέα (χωρίς ιδιαίτερα χαρακτηριστικά εξοικονόμησης ενέργειας).

 Αυτό που βρήκαν ήταν ότι όταν οι δρομείς φορούσαν τα παπούτσια VP4, η κατανάλωση οξυγόνου μειώθηκε κατά περίπου 4,3% έως 4,8% για ένα δεδομένο ρυθμό σε σύγκριση με τα κανονικά παπούτσια τους (δηλαδή έτρεχαν πιο αποτελεσματικά). Η κατανάλωση οξυγόνου μειώθηκε επίσης όταν φορούσαν τα αγωνιστικά flat παπούτσια(ελαφριά), αλλά κατά μικρότερο ποσοστό (περίπου 3%).Με τα παπούτσια VP4, η μέση απόδοση χρονομέτρησης 3 χλμ βελτιώθηκε κατά περίπου 17 δευτερόλεπτα και οι περισσότεροι από τους δρομείς έτρεξαν τους ταχύτερους χρόνους των 3 χλμ όταν φορούσαν τα παπούτσια VP4. Τα flat παπούτσια μείωσαν επίσης τους χρόνους κατά περίπου 13 δευτερόλεπτα.Με λίγα λόγια, αυτή η μελέτη πρότεινε ότι τα παπούτσια υψηλής απόδοσης με επιστροφή ενέργειας μπορεί κάλλιστα να είναι ευεργετικά και για δρομείς αναψυχής,ιδιαίτερα όταν κυνηγούν ενα νέο ατομικό ρεκόρ.

 Νέα έρευνα απο ‘Ελληνες

 Η παραπάνω μελέτη κάνει μια αρκετά πειστική ανάγνωση, αλλά οι σκεπτικιστές των παπουτσιών υψηλής τεχνολογίας για δρομείς αναψυχής μπορεί δικαίως να επισημάνουν ότι α) αυτή ήταν μόνο μία μελέτη ,β) χρησιμοποιούσε πολλές διαφορετικές μάρκες παπουτσιών και γ) η μείωση σε χρόνους 3km κατα 17 δευτερόλεπτα με το πολύ προηγμένο παπούτσι VP4 ήταν οριακά σημαντική στατιστικά. Για να αντιμετωπιστούν αυτοι οι προβληματισμοί,έρχεται μια πολύ πρόσφατη μελέτη(Σεπτέμβριος 2023) απο μια ομάδα Ελλήνων και Βρετανών ερευνητών.

Οι ερευνητές του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Γιώργος Παραδείσης και Ηλίας Ζαχαρογιάννης μαζί με τον Αθανάσιο Μπίσσα( University of Gloucestershire) και τον Βρετανό συνάδελφο τους Βrian Hanley(Leeds Beckett University) ,δημοσίευσαν στο «International Journal of Sports Physiology and Performance»,τα συμπεράσματα της μελέτης τους με την οποία διερεύνησαν εάν οι δρομείς αναψυχής θα μπορούσαν να αποκομίσουν χρήσιμα φυσιολογικά και εμβιομηχανικά οφέλη φορώντας super shoes όταν τρέχουν σε ρυθμό Μαραθωνίου(marathon pace).

 

 Τα παπούτσια που επιλέχθηκαν για τις δοκιμές ήταν τα εξής :

· Saucony Endorphin Speed 2 – προπονητικό παπούτσι υψηλής ποιότητας που απευθύνεται σε πιο προχωρημένους δρομείς, με carbon(πλάκα ανθρακονήματος) «επιστροφής ενέργειας», παρόμοια με εκείνη που χρησιμοποιείται στο Endorphin Pro 2.

 · Saucony Cohesion 13 – ένα πιο βασικό μοντέλο, οικονομικό παπούτσι που παρέχει καλά επίπεδα απορρόφησης κραδασμών και ανθεκτικότητα, αλλά χωρίς χαρακτηριστικά απόδοσης ενέργειας(δεν περιλαμβάνει carbon).

Επιλέχθηκαν δέκα δρομείς αναψυχής και η μελέτη ξεκίνησε με δοκιμή σε διάδρομο για να προσδιοριστεί η ικανότητα πρόσληψης οξυγόνου κάθε δρομέα (VO2max). Στη συνέχεια, οι δρομείς υποβλήθηκαν σε τέσσερις ξεχωριστές δοκιμές σε τέσσερις διαφορετικές περιπτώσεις, που αποτελούνταν από τρέξιμο με παπούτσια Endorphin ή παπούτσια Cohesion στο 65% ή 80% της ταχύτητας αυτής που μετρήθηκε στο VO2peak. Οι τέσσερις δοκιμές ήταν επομένως: Εndorphin/65, Endorphin/80%, Cohesion/65% και Cohesion/80%.

Κατά τη διάρκεια κάθε δοκιμής, τα επίπεδα κατανάλωσης οξυγόνου των δρομέων μετρούνταν συνεχώς και οι ερευνητές κατέγραψαν επίσης βίντεο χρησιμοποιώντας μια κάμερα υψηλής ταχύτητας για τον υπολογισμό της ακαμψίας των ποδιών. Αυτό έγινε για να διαπιστωθεί εάν τα παπούτσια ενθάρρυναν την εμβιομηχανική κίνησης στα κάτω άκρα που ευνοούσαν την καλύτερη επιστροφή ενέργειας – δηλαδή καλύτερη «ακαμψία των ποδιών». Η καλύτερη ακαμψία λειτουργίας έχει σημασία, καθώς έχει ως αποτέλεσμα μεγαλύτερη απόδοση λειτουργίας και συνεπώς μειωμένη κατανάλωση οξυγόνου.

Τα αποτελέσματα

Τα βασικά ευρήματα ήταν τα εξής:

 · Όταν οι δρομείς έτρεχαν με ένταση 65% VO2max, είχαν μέση ταχύτητα 9,4 kmh, ενώ στο 80% VO2max , κατά μέσο όρο 11,5 kmh (επιβεβαιώνοντας έτσι ότι οι δρομείς σίγουρα δεν ήταν ελίτ αλλά δρομείς αναψυχής).

 · Όταν οι δρομείς φορούσαν το πιο προηγμένο παπούτσι Endorphin σε χαμηλότερη ταχύτητα, τα επίπεδα κατανάλωσης οξυγόνου τους ήταν 3,9% χαμηλότερα από όταν φορούσαν το παπούτσι Cohesion. Στην υψηλότερη ταχύτητα που δοκιμάστηκε (11,5 kmh), η κατανάλωση οξυγόνου ήταν 5,0% χαμηλότερη στο παπούτσι Endorphin σε σύγκριση με το παπούτσι Cohesion.

 · Όταν οι δρομείς φορούσαν το πιο προηγμένο παπούτσι Endorphin, η ανάλυση κίνησης αποκάλυψε μικρές αλλά σημαντικές αυξήσεις στη ακαμψία των κάτω άκρων (δηλαδή έναν παράγοντα που εξηγούσε τη μειωμένη κατανάλωση οξυγόνου).

 Πρακτικές επιπτώσεις για δρομείς αναψυχής

Τι σημαίνουν αυτά τα ευρήματα για τους δρομείς; Πρώτον, αυτή είναι μια επιπλέον-νέα-μελέτη που επιβεβαιώνει τα πλεονεκτήματα των πιο προηγμένων παπουτσιών επιστροφής ενέργειας για δρομείς – όχι μόνο για ελίτ, αλλά και για ερασιτέχνες. Η δυνατότητα διατήρησης ενός δεδομένου ρυθμού με λιγότερη κατανάλωση οξυγόνου σημαίνει βασικά ότι οι δρομείς χρησιμοποιούν λιγότερη ενέργεια για να διατηρήσουν αυτόν τον ρυθμό, πράγμα που σημαίνει λιγότερη αντιληπτή προσπάθεια και συσσωρευμένη κόπωση στα τελευταία στάδια του τρεξίματος. Ένας άλλος τρόπος να το δεις είναι ότι για την ίδια κατανάλωση οξυγόνου που απαιτείται για τη διατήρηση ενός συγκεκριμένου ρυθμού με ένα συμβατικό παπούτσι, ένα παπούτσι επιστροφής ενέργειας σάς επιτρέπει να διατηρείτε έναν ελαφρώς ταχύτερο ρυθμό, επιτρέποντάς σας ενδεχομένως να στοχεύσετε σε μια καλύτερη επίδοση.

 Ένα άλλο συμπέρασμα από αυτή τη μελέτη είναι ότι, τα οφέλη των παπουτσιών με επιστροφή ενέργειας εξακολουθούσαν να παρατηρούνται σε δρομείς αναψυχής που τρέχουν με σχετικά χαμηλές ταχύτητες. Στα 9,4 χλμ/ώρα η κατανάλωση οξυγόνου ήταν ακόμα μειωμένη κατά σχεδόν 4% σε σύγκριση με ένα συμβατικό παπούτσι.

 Μπορούμε, επομένως, να πούμε με βεβαιότητα ότι ακόμα κι αν είστε αθλούμενος και οχι αθλητής,όταν προσπαθείτε να έχετε τη καλύτερη δυνατή επίδοση σας σε εναν ημιμαραθώνιο ή εναν Μαραθώνιο τα παπούτσια επιστροφής ενέργειας θα σας προσφέρουν ενα σαφές πλεονέκτημα.

 

 Αυτά είναι τα ευχάριστα. Γιατί υπάρχουν και προβληματισμοί. Καταρχάς, αυτά τα παπούτσια είναι αρκετά πιο ακριβά από τα συμβατικά .Δεδομένου ότι τα παπούτσια πρέπει να αντικαθίστανται κάθε 500 εως 800 χιλιομετρα (λόγω απώλειας αντικραδασμικής προστασίας και στήριξης), πρέπει να λάβετε σοβαρά υπόψη σας το κόστος. Εάν το επιπλέον κόστος των παπουτσιών επιστροφής ενέργειας σημαίνει ότι δεν μπορείτε να τα αντικαθιστάτε όσο συχνά θα έπρεπε, ίσως είναι καλύτερα να επιμείνετε σε ένα συμβατικό παπούτσι, το οποίο θα ανανεώνετε πιο τακτικά.

 Δεύτερον, ανεξάρτητα από το παπούτσι που θα επιλέξετε, πρέπει να προσέχετε τα βασικά. Έτσι, εάν προσγειώνεστε επιθετικά με τη φτέρνα και έχετε πλατυποδία θα χρειαστείτε ένα παπούτσι που αποτρέπει τον υπερβολικό πρηνισμό και παρέχει καλή αντικραδασμική προστασία της φτέρνας και δεν πρέπει να εστιάσετε τόσο στην επιστροφή ενέργειας. Τέλος, μην ξεχνάτε ότι αυτό που μετράει περισσότερο από οτιδήποτε άλλο είναι ένα καλά οργανωμένο πρόγραμμα προπόνησης με επαρκή ξεκούραση και αποθεραπεία και εξαιρετική διατροφή!

Πηγές:

1.      J Sport Health Science 2020;S2095-2546(20)30163-0

2.      Int J Sports Physiol Perform. 2023 Sep 21;1-7

3.      J Sports Sci. 2012;30(13):1347-63