Είναι ο μεγαλύτερος όλων των εποχών αλλά ταυτόχρονα ίσως και ο πιο χαμογελαστός όλων των εποχών. Εντός και εκτός αγώνων. Είναι δυνατόν να ζωγραφίζεται η ευτυχία στο πρόσωπο σου ενώ τρέχεις επί 42 χιλιόμετρα με μέση ωριαία ταχύτητα 21,2km ή με ρυθμό 2’:50’’ ανά χιλιόμετρο και βιώνεις ένα απίστευτο βιολογικό σοκ; O Eliud Kipchoge έχει αποδείξει ότι είναι. Ο πρώτος άνθρωπος που έτρεξε μαραθώνιο κάτω από 2 ώρες, τερμάτισε την απίστευτη αυτή η προσπάθεια πλημμυρισμένος από... χαμόγελο!

Η αλήθεια είναι ότι μετά από ένα τέτοιο επίτευγμα ποιος δεν θα χαμογελούσε; Αλλά υπάρχουν περισσότερα για το χαμόγελο του Kipchoge παρά για τη χαρά της επιτυχίας. Υπάρχει ένα πειστικό επιχείρημα ότι η έκφραση του προσώπου σας μπορεί να έχει σημαντική επίδραση στην απόδοσή σας. Ίσως η έκφραση που υιοθετήθηκε από πολλούς επαγγελματίες ποδηλάτες δεν είναι απλώς ένα «πρόσωπο πόκερ» που έχει σχεδιαστεί για να ξεγελάσει τον ανταγωνισμό. Ίσως η υιοθέτηση μιας ήρεμης έως χαμογελαστής έκφρασης κατά την άσκηση μπορεί πραγματικά να σας κάνει πιο γρήγορους.

 

Ο Δαρβίνος είχε ανακαλύψει το...χαμόγελο

Η ιδέα ότι οι εκφράσεις του προσώπου μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο που αισθάνεστε υπάρχει εδώ και πολύ καιρό. Ήδη από τα μέσα του 19^ου αιώνα, ο Charles Darwin είχε παρατηρήσει ότι η έκφραση του προσώπου μπορεί να εντείνει τα συναισθήματά μας, ενώ η καταστολή της έκφρασης του προσώπου μας τα μειώνει. Αυτή η ιδέα ονομάστηκε «Υπόθεση ανατροφοδότησης του προσώπου (FFH Facial-Feedback Hypothesis)». Η βάση αυτής της υπόθεσης είναι ότι η έκφραση του προσώπου μας παίζει αιτιώδη ρόλο στο πώς βιώνουμε συναισθήματα.

Υπάρχουν πολλές διαφορετικές υποκατηγορίες του FFH, αλλά αυτή που έχει κερδίσει τη μεγαλύτερη έλξη είναι η θεωρία διαμόρφωσης, η οποία υποθέτει ότι οι εκφράσεις μας μπορούν είτε να ενισχύσουν είτε να καταστείλουν τα συναισθήματά μας.

Το FFH είναι μια συναρπαστική προοπτική για αθλητές. Μπορούμε πραγματικά να αλλάξουμε τον τρόπο που νιώθουμε απλά αλλάζοντας την έκφραση του προσώπου μας;. Από τα μέσα του 20^ου αιώνα έως και σήμερα, πλήθος μελετών επιβεβαίωσαν το FFH.

Όπως γνωρίζουν οι περισσότεροι αθλητές, το να πιέσουμε σκληρά σε μια προπόνηση ή αγώνα , αυτό πονάει. Οι αθλητές αντοχής, είναι συχνά εκείνοι που μπορούν να σκάβοντας πιο βαθιά στον πόνο και βγαίνοντας από τη ζώνη της άνεσης, μπορούν να είναι πιο επιτυχημένοι. Μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχει στενή σχέση ανάμεσα στη διάθεση ενός αθλητή και των βιολογικών δεικτών.

Πλησιάζοντας στο γαλακτικό κατώφλι ... σβήνει το χαμόγελο μας

Η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας έδειξε μια στενή σχέση με την έναρξη της συσσώρευσης γαλακτικού στο αίμα και τη μείωση της θετικής επίδρασης. Με άλλα λόγια, όταν ένας αθλητής αρχίζει να πιέζει το κατώφλι του γαλακτικού, η διάθεσή του γίνεται πιο «αρνητική». Σε αυτό το σημείο το μυαλό σας ξεκινά μια διαδικασία διαπραγμάτευσης. Πρέπει να αποφασίσετε πόσο άσχημα θέλετε να νιώσετε. Αξίζει η ανταμοιβή στο τέλος της προπόνησης ή του αγώνα, τον πόνο που περνάτε; Εάν το κίνητρό σας υπερβεί την αντίληψη για τον πόνο σας, τότε θα είστε σε θέση να συνεχίσετε. Εάν ο πόνος σας είναι ισχυρότερος από το μυαλό σας, θα υποχωρήσετε στον πόνο και θα "εγκαταλείψετε" τον ρυθμό ή ακόμη και τη προσπάθεια. 

Τι σχέση έχει αυτό με το πρόσωπό σας; Εν ολίγοις, εάν μπορούμε να μειώσουμε τον πόνο που αντιλαμβανόμαστε, θα έχουμε περισσότερες πιθανότητες να κερδίσουμε αυτήν την εγκεφαλική «μάχη» και να ξεπεράσουμε τα όρια μας.

Συναρπαστικά, το χαμόγελό σας δεν πρέπει να είναι γνήσιο για να προκαλέσει την επιδιωκόμενη θετική αντίδραση στο σώμα σας. Σε μια μελέτη τη δεκαετία του 1980 ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να κρατούν ένα στυλό στο στόμα τους, είτε με τα δόντια τους, είτε τα χείλη τους, παρακολουθώντας μια σειρά από κινούμενα σχέδια.

Κρατώντας ένα στυλό στα δόντια, οι μύες που χρησιμοποιούσαν για να κάνουν ένα χαμόγελο συστάλθηκαν. Όταν κρατήθηκαν στα χείλη, οι μύες του χαμόγελου διαστάλθηκαν. Οι συμμετέχοντες δεν ενημερώθηκαν για το σκοπό της μελέτης. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι συμμετέχοντες που κρατούσαν ένα στυλό με τα δόντια τους βρήκαν ότι τα κινούμενα σχέδια ήταν πολύ πιο αστεία από εκείνα που κράτησαν το στυλό με τα χείλη τους. Απλώς με τη σύσπαση των μυών που χρησιμοποιούνται σε ένα χαμόγελο, η διάθεση των συμμετεχόντων βελτιώθηκε.

Η ίδια ιδέα ισχύει κατά την άσκηση. Μια μελέτη του 2012 έδειξε ότι οι συμμετέχοντες είχαν σημαντικά χαμηλότερη αντίληψη της επιβάρυνσης από την άσκηση ενώ ποδηλατούσαν χαμογελώντας ,συγκριτικά με το όταν ήταν συνοφρυωμένοι. Οι συμμετέχοντες ανέφεραν επίσης μια πιο θετική διάθεση ενώ χαμογελούσαν.

 

Εμείς καθορίζουμε τι θέλουμε να αισθανόμαστε

Το πρόσωπό σας δεν αλλάζει απλώς τη νοοτροπία σας. Όταν συστέλλονται μύες που σχετίζονται με συνοφρύωμα, οι ερευνητές διαπίστωσαν δραστική αύξηση του καρδιακού ρυθμού. Πιστεύεται ότι η συστολή αυτών των μυών μπορεί να σηματοδοτήσει εκδήλωση άγχους στο σώμα σας με παρόμοιο τρόπο που ο καρδιακός σας ρυθμός θα αυξανόταν εάν ήσασταν θυμωμένοι ή ανήσυχοι. Με το συνοφρύωμα, ουσιαστικά λέτε στο σώμα σας ότι είστε σε κίνδυνο, ακόμα κι αν βρίσκεστε σε μια ήρεμη συναισθηματικά κατάσταση. Χαμογελώντας ή διατηρώντας μια ήρεμη έκφραση, μπορείτε ουσιαστικά να πείτε στο σώμα σας ότι δεν έχετε δυσκολία.

Μέχρι σήμερα ίσως δεν έχετε σκεφτεί ποτέ την έκφραση του προσώπου σας ως μέσο βελτίωσης της απόδοσης. Ωστόσο, έχοντας επίγνωση της γλώσσας του σώματος, μπορείτε να διαμορφώσετε την εμπειρία σας. Οι σκληρές προσπάθειες θα γίνουν ευκολότερες και θα είστε σε θέση να ωθήσετε το φράγμα πόνου λίγο πιο μακριά. Η διατήρηση μιας ήρεμης ή ευτυχισμένης έκφρασης ενώ βρίσκεστε σε επώδυνη πίεση μπορεί να σας βοηθήσει να διοχετεύσετε τα θετικά συναισθήματα και να καταστείλετε τα αρνητικά.

Οι περισσότεροι αθλητές θέλουν να βρουν κάθε τρόπο για να βελτιώσουν την απόδοσή τους. Είναι βέβαιο ότι η έκφραση του προσώπου σας δεν θα σας κάνει παγκόσμιο πρωταθλητή εν μία νυκτί. Ωστόσο είναι μια εύκολη και ανέξοδη υποβοήθηση που μπορεί να συμβάλλει στη βελτίωση της απόδοση σας.

Την επόμενη φορά που θα προπονηθείτε, σκεφτείτε την έκφραση του προσώπου σας. Για παράδειγμα κατή τη διάρκεια μιας απαιτητικής διαλειμματικής συνεδρίας, τείνετε να μορφαστείτε; Δοκιμάστε να διατηρήσετε μια ήρεμη έκφραση του προσώπου ή ακόμα και ένα μικρό χαμόγελο και δείτε αν αυτό κάνει τη διαφορά. Οι περισσότεροι αθλητές παρατηρούν ότι όταν το κάνουν αυτό συνειδητοποιούν ότι δεν πονάνε όσο νόμιζαν!