Αδιαμφισβήτητα ο κορονοϊός έχει αλλάξει και τον κόσμο του αθλητισμού. Μια από τις αξιοσημείωτες διαφορές αφορά στην καθεαυτή αίσθηση της προπόνησης. Οι περιορισμοί που επέβαλλε και η Ελληνική Πολιτεία στις ομαδικές προπονήσεις, όσο κι΄ αν φαίνεται οξύμωρο επηρέασε και τους δρομείς ,οι οποίοι δραστηριοποιούνται σε ένα άθλημα το οποίο είναι κατεξοχήν ατομικό αλλά...μόνο στους αγώνες.

Όλοι και περισσότεροι δρομείς τα τελευταία χρόνια έχουν αντιληφθεί τις θετικές επιδράσεις που έχει η ομαδική προπόνηση. Ίσως τα μεγαλύτερα διδάγματα έρχονται για μια ακόμη φορά από τις μεγάλες σχολές της Αφρικής. Σε Κένυα και Αιθιοπία , οι πιο επιτυχημένοι δρομείς έχουν αναδειχθεί μέσα από ομάδες δρομέων που προπονούνται κατά δεκάδες μαζί.

Υπό αυτό το πρίσμα παρατηρείται εδώ και ένα χρόνο περίπου, που έχουν μπει στη ζωή μας οι περιορισμοί, οτι αρκετοί δρομείς εκφράζουν δυσανάλογη δυσκολία να ανταπεξέλθουν στα προπονητικά ερεθίσματα σε σχέση με τη προ κορονοϊού εποχή. Αναζητώντας τα αίτια και αφού απέκλεισαν όλους τους πιθανούς ενδογενείς παράγοντες καταλήγουν ότι η σημαντικότερη διαφορά που έχει προκύψει είναι το γεγονός ότι αναγκάστηκαν να περιορίσουν τις προπονητικές ¨συναντήσεις¨ με άλλους δρομείς , πρακτική που εφάρμοζαν μέχρι πρότινος. Όμως γιατί συμβαίνει αυτό; Πως σε ένα κατά τεκμήριο μοναχικό άθλημα παίζει καθοριστικό ρόλο η αθλητική συμβίωση με άλλους δρομείς;

Η επιστήμη μίλησε: Το τρέξιμο είναι...ομαδικό άθλημα

Μια πρόσφατη μελέτη απο ερευνητές στο Σάο Πάολο προσπαθεί να δώσει απαντήσεις, παρουσιάζοντας μια πραγματικά ενδιαφέρουσα εικόνα. Η μελέτη μεταξύ άλλων επικεντρώνεται στα συναισθήματα και πώς μπορούν να αλλάξουν την απόδοση είτε σε μια προσπάθεια ατομική είτε σε μια προσπάθεια που εκτελείται μαζί με άλλους με κυρίαρχο χαρακτηριστικό το πόση ευχαρίστηση ή δυσαρέσκεια βιώνει κάποιος και με τις δυο επιλογές προπονήσεις.

Το πρωτόκολλο περιελάμβανε 14 δρομείς οι οποίοι κλήθηκαν να ολοκληρώσουν δυο δοκιμασίες στην απόσταση των 10 χιλιομέτρων. Στη πρώτη ο καθένας έτρεξε μόνος του ενώ στη δεύτερη κλήθηκαν να συμμετάσχουν σε έναν αγώνα όλοι μαζί. Οι δύο προσπάθειες ειχαν χρονική απόσταση μεταξύ τους μια εβδομάδα ώστε να μην επηρεάζει η κόπωση την προσπάθεια.

Παρότι καμία από τις προσπάθειες δεν είχε έπαθλα, εκείνη της ομαδικής εκτέλεσης είχε ως αποτέλεσμα έναν μέσο χρόνο κατά 56 δευτερόλεπτα γρηγορότερο.

Σίγουρα αυτή η εξέλιξη δεν προκάλεσε κάποια έκπληξη καθώς είναι γεγονός ότι ο ανταγωνισμός ωθεί τους αθλητές να υπερβούν πολλές φορές τα όρια τους πιο μακριά από οτι συνήθως συμβαίνει όταν προπονούνται ή πραγματοποιούν αγωνιστική δοκιμασία μόνοι τους.

Επομένως δεν είναι η βελτίωση του χρόνου που παρουσιάζει ενδιαφέρον ,τουλάχιστον οχι όσο τα υπόλοιπα ευρήματα της μελέτης που προέκυψαν από την εξέταση του βαθμού της αντιληπτικής άσκησης(RPE).Η κλίμακα που χρησιμοποιήθηκε γι΄ αυτό το λόγο ήταν από 6 έως 20,αντιστοιχώντας κάθε αριθμό με τον καρδιακό ρυθμό. Έτσι το 20 ισούται με την μέγιστη προσπάθεια, πλησιάζοντας κατά προσέγγιση μια μέγιστη τιμή της τάξεως των 200bpm(beats per minute).Ενώ η υποκειμενική βαθμολογία επιρροής, δηλαδή πόσο ευχάριστη είναι η δοκιμασία εξελίχθηκε σε μια κλίμακα απο -5 εως +5/.

Σε αυτή τη μέτρηση αυτό που ξεχώρισε ήταν το γεγονός οτι παρά το οτι οι δρομείς που συμμετείχαν στην ομαδική δοκιμασία, ξεπέρασαν τα όρια τους και πίεσαν τον εαυτό τους βελτιώνοντας τις επιδόσεις τους συγκριτικά με την ατομική δοκιμασία, επομένως αντικειμενικά ήταν σκληρότερη δοκιμασία για εκείνους η ομαδική ,εντούτοις βαθμολόγησαν τη συγκεκριμένη δοκιμασία ως λιγότερο επώδυνη για εκείνους.

Τι σημαίνει αυτό; Πολύ απλά ότι το να βιώνεις μαζί με άλλους μια σκληρή προσπάθεια και μάλιστα στον ίδιο ρυθμό, αυτό φαίνεται ότι διευκολύνει την προσπάθεια σου. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι και άλλες μελέτες έχουν παρατηρήσει βελτιώσεις στην απόδοση κατά τη διάρκεια ομαδικών προπονήσεων , που αντιστοιχούν σε βελτιωμένες επιπτώσεις σε σύγκριση με τις ατομικές προσπάθειες.

Οι εξηγήσεις για το φαινόμενο ξεπερνούν ίσως τη σφαίρα της βιολογίας και ενδεχομένως βρίσκουν απάντηση στην ψυχολογία και την εγκεφαλική λειτουργία. Είναι προφανές ότι το ν να γνωρίζεις ότι νιώθεις μόνο εσύ τον ¨πόνο¨ σε μια σκληρή προσπάθεια. Το ότι δεν είσαι μόνος σου σε αυτό ,παρά το γεγονός ότι είναι ατομικό άθλημα, μάλλον λειτουργεί ευεργετικά. Συμπερασματικά. Μοιράζεσαι τον πόνο, μοιράζεσαι και τις πιθανότητες βελτίωσης.

Σκεφτείτε πως είναι όταν ξεκινάτε μόνος σας μια σκληρή προπόνηση και πως είναι να το κάνετε μαζί με άλλους. Όταν εσείς δεν τραβάτε, σας τραβούν. Και όταν εσείς τραβάτε , τους τραβάτε. Στην πρώτη επιλογή, το ¨βοήθα με να σε βοηθώ...¨ απλά δεν υφίσταται. Κάπως έτσι η ατομική προσπάθεια, όσο χαλαρή και να είναι πάντα θα είναι λίγο πιο δύσκολη απ΄ οτι αν τη κάνετε με παρέα. Προσθέστε σε αυτό το γεγονός ότι είμαστε κοινωνικά όντα και οτι οι περισσότεροι άνθρωποι απολαμβάνουν να βλέπουν την ομάδα με την οποία εκπαιδεύονται και τότε θα έχετε τη συνολική εικόνα. Ακόμα και οι πιο εσωστρεφείς δρομείς μπορούν να εκτιμήσουν και να επωφεληθούν από την ώθηση που προσφέρει η αλληλεγγύη του running.

Outdoor VS Indoor running

Μέχρι και σήμερα συνεχίζεται η ¨διαμάχη¨ μεταξύ των δρομέων για κατά πόσο είναι πιο εύκολο το τρέξιμο στο διάδρομο συγκριτικά με το δρόμο ή ακόμη και το στάδιο. Είναι αλήθεια ότι η ελαστικότερη επιφάνεια του διαδρόμου σε συνδυασμό με τη μηδενική αντίσταση του αέρα αλλά και με το γεγονός ότι διαθέτεις πλήρη έλεγχο της ταχύτητας σου αρα και καλύτερη επιμερισμό δυνάμεων, χαρακτηρίζουν το τρέξιμο στο διάδρομο ως μια πιο εύκολη επιλογή. Είναι όμως έτσι ή είναι μόνο έτσι ;

Σύμφωνα με μετρήσεις η προσαρμογή στην αντίσταση του αέρα μπορεί να γίνει ανεβάζοντας την κλίση του διαδρόμου από 1,5% έως 2,5%.Επομένως αυτή η διαφορά είναι εύκολο να επιλυθεί. Από εκεί και πέρα η ελαστικότητα του τάπητα μπορεί να αντισταθμιστεί χωρίς όμως μεγάλη επιτυχία με ενα ίσως πιο σκληρό δρομικό παπούτσι. Σίγουρα όμως αυτό που δεν μπορεί να ¨ρυθμιστεί¨ είναι η αίσθηση της ατομικής προπόνησης και μάλιστα σε εσωτερικό χώρο.

Μια άλλη πραγματικά ενδιαφέρουσα μελέτη που εξέτασε παρόμοιες μεταβλητές που εκτιμήθηκαν ότι επηρεάζουν και την αίσθηση ικανοποίησης από μια δεδομένη προπόνηση όταν ολοκληρώνονται σε εσωτερικούς χώρους σε διάδρομο, σε εσωτερικό στίβο ή σε εξωτερικούς χώρους. Τα ευρήματα τους ;

<<Η δοκιμασία σε διάδρομο βαθμολογήθηκε ως η λιγότερο ικανοποιητική, ενώ είχε ως αποτέλεσμα τον υψηλότερο RPE και τον πιο αργό χρόνο απόδοσης. Εναλλακτικά, η εξωτερική διαδρομή είχε ως αποτέλεσμα τα υψηλότερα επίπεδα θετικής εμπλοκής, αναζωογόνησης, ηρεμίας και ικανοποίησης από τη διαδρομή, ενώ παράλληλα έδωσε επίσης τα χαμηλότερα επίπεδα φυσικής εξάντλησης και RPE>>.

Όλα αυτά μπορούν να σχετίζονται με τη θεωρία του καθηγητής στο τομέα της επιστήμης της άσκησης και της αθλητικής ιατρικής το Πανεπιστημίου του Κέιπ Τάουν της Νοτιού Αφρικής Τim Noakes. Για αρκετές δεκαετίες τώρα, ο Noakes εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος διέπει τον τρόπο με τον οποίο ασκούμε τον εαυτό μας. Αναρωτηθήκατε ποτέ γιατί τόσοι λίγοι άνθρωποι πεθαίνουν ενώ ωθούνται πέρα από τα φυσικά όριά τους; Ο Νοτιοαφρικανός καθηγητής το έκανε. Και έχει περάσει πολύ χρόνο να ερευνά ακριβώς αυτό στο εργαστήριο του Κέιπ Τάουν. Λοιπόν, όχι ακριβώς, αλλά έχει διερευνήσει με μεγάλη λεπτομέρεια τη λογική παρέκταση αυτού του ερωτήματος. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορούν να αλλάξουν πόσο σκληρά είμαστε διατεθειμένοι να ωθήσουμε τον εαυτό μας σωματικά και πώς γίνεται αντιληπτό ένα δεδομένο επίπεδο εργασίας. O επηρεασμός είναι ένα από αυτά, μαζί με το πόση διάρκεια πιστεύουμε ότι πρέπει να ασκηθούμε.

Ο Noakes συμμετείχε στη δημοσίευση μιας συναρπαστικής μελέτης μαζί με ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Southampton, προσπαθώντας να προσδιορίσουν την επίδραση της άγνωστης διάρκειας άσκησης ή μιας απροσδόκητης αύξησης της διάρκειας, στο RPE, επηρεάζοντας και τη λειτουργία της οικονομίας. Δεκαέξι καλά εκπαιδευμένοι δρομείς ολοκλήρωσαν τρεις περιόδους διαδρόμου που τρέχουν στο 75% της μέγιστης ταχύτητας λειτουργίας του διαδρόμου. Στην πρώτη δοκιμή τους είπαν να τρέξουν για 20 λεπτά και σταμάτησαν στα 20 λεπτά. Στη δεύτερη τους είπαν να τρέξουν για 10 λεπτά, αλλά στα 10 λεπτά τους είπαν να τρέξουν για άλλα 10 λεπτά. Ενώ στη τρίτη δοκιμή δεν τους είπαν για πόση ώρα θα έτρεχαν αλλά σταμάτησαν στα 20 λεπτά (άγνωστη διάρκεια).

Τα ευρήματα υπογραμμίζουν πραγματικά πόσο πολύ γίνεται αντιληπτή η άσκηση με βάση τη διάθεσή μας και άλλους εγκεφαλικούς παράγοντες, παρά τα φυσικά όριά μας. Το RPE αυξήθηκε σημαντικά μεταξύ των λεπτών 10 και 11, όταν οι δρομείς είπαν ότι έπρεπε να τρέξουν για άλλα 10 λεπτά, σε σύγκριση με τις άλλες δύο δοκιμές. Κατά την αντίστοιχη περίοδο, η βαθμολογία των επιπτώσεων έπεσε επίσης. Ένα άλλο ενδιαφέρον εύρημα είναι ότι η τρέχουσα οικονομία (μετρούμενη από την κατανάλωση οξυγόνου) ήταν σημαντικά χαμηλότερη μεταξύ των λεπτών 10 έως 19 στην ομάδα με άγνωστη διάρκεια άσκησης. Δηλαδή το σώμα χρησιμοποίησε λιγότερο οξυγόνο για την ίδια ακριβώς εργασία, όταν οι συμμετέχοντες δεν ήταν σίγουροι για πόσο καιρό θα απαιτούσαν να διατηρήσουν αυτό το επίπεδο εργασίας.

Τα συμπεράσματα στα οποία κατέληξαν οι ερευνητές ήταν ότι «η αλλαγή στο RPE μεταξύ 10 και 11 λεπτών στη δοκιμή των 10min υποδηλώνει ότι το RPE δεν είναι καθαρά ένα μέτρο σωματικής άσκησης, καθώς η ταχύτητα του διαδρόμου διατηρήθηκε με σταθερό ρυθμό τόσο πριν όσο και μετά την απροσδόκητη αύξηση της διάρκειας άσκησης. Οι σχετικές αλλαγές στη βαθμολογία επιδράσεων σε παρόμοιες χρονικές στιγμές στη δοκιμή των 10min υποστηρίζουν την υπόθεση ότι το RPE εμπεριέχει τον παράγοντα συναίσθημα.

Μια σημείωση σχετικά με την επιρροή. Μπορεί να εξηγηθεί ως όχι τι, αλλά πώς αισθάνεται κανείς. Μια προπόνηση μπορεί να είναι αισθητή ως πολύ σκληρή (υψηλή RPE), αλλά αν είναι με φίλους σε ένα όμορφο σημείο, πιθανότατα θα είναι πολύ καλή, οδηγώντας σε υψηλότερη υποκειμενική βαθμολογία επιρροής. Αντίθετα, εάν πονάτε και είστε κουρασμένοι και δεν έχετε πάρει τον καφέ σας και βγείτε μόνοι σας σε μια βόλτα στη βροχή και στο σκοτάδι, επειδή έχετε αγχωθεί για να βγεί η προπόνηση πριν πάτε το πρωί στη δουλειά, μπορεί να είναι εύκολο αλλά δυσάρεστο, με αντίστοιχα χαμηλή βαθμολογία επιδράσεων. Η επίδραση μπορεί να ενισχυθεί και με άλλα μέσα, όπως για παράδειγμα μια αγαπημένη λίστα τραγουδιών η οποία μάλιστα συνδυάζεται με υπέροχες αναμνήσεις ή την ενεργητική ώθηση και τη βελτιωμένη διάθεση που μπορεί να προσφέρει η καφεΐνη.

O καλύτερος μαραθωνοδρόμος όλων των εποχών δουλεύει ομαδικά

Αυτά τα ευρήματα έρχονται να εξηγήσουν πως ο Εliud Kipchoge κατάφερε να σπάσει το φράγμα των 2 ωρών στο μαραθώνιο έχοντας στο πλευρό του κορυφαίους δρομείς σε ρόλο ¨λαγών¨ αλλά κυρίως συνοδοιπόρων στην προσπάθεια. Ναι, υπήρχε μια αεροδυναμική ώθηση που έδωσαν οι ¨λαγοί¨ από το σχηματισμό βέλους που τον προστάτευσε από την αντίσταση του αέρα, ωστόσο οι ψυχολογικές επιπτώσεις με το να έχει μια ομάδα ανθρώπων να δουλεύει μαζί του σήμαινε ότι η αντιληπτή προσπάθεια ήταν πιθανώς μειωμένη σε σύγκριση με τον αν τη πραγματοποιούσε μόνος του. Όσοι άλλωστε αποπειράθηκαν να τρέξουν virtual μαραθώνιο εν μέσω καραντίνας θα αντιλήφθηκαν την αίσθηση της δυσκολίας να καταβάλλεις αγωνιστική προσπάθεια και μάλιστα για 42.195, εντελώς μόνος!

Όλα αυτά δείχνουν τη σημασία του χειρισμού παραγόντων που αλλάζουν τον τρόπο που νιώθουμε για μια προπόνηση και πως μπορούμε να την αξιοποιήσουμε στο έπακρο. Συμπερασματικά. Μην περιμένετε να σημειώσετε ατομική επίδοση σε ένα ένα διάδρομο. Μην απογοητευτείτε εάν ο ρυθμός σας στην προπόνηση δεν ταιριάζει αρκετά με αυτό που σκοπεύετε να τρέξετε σε έναν αγώνα, ειδικά όταν προπονείστε μόνοι σας. Τρέξτε σε ένα όμορφο περιβάλλον, βρείτε άτομα για να τρέξετε μαζί. Να μπορούν να μοιραστούν και να εκτιμήσουν μαζί σας τη λάμψη της... ενδορφίνης.

Ας ελπίσουμε το συντομότερο να αρθούν οι περιορισμοί. Όταν θα ξανασυναντηθείτε με τους συναθλητές σας ,όπως παλιά, τότε ίσως θα θυμηθείτε τα βασικά συμπεράσματα όλων των παραπάνω μελετών. Και τότε θα εκτιμήσετε και στη πράξη πλέον –και οχι μόνο τη θεωρία ενός άρθρο- την αξίας της δρομικής παρέας!