Εύχοµαι Καλή χρονιά και ευτυχισµένο το νέο έτος σε όλους. Εύχοµαι να µας φέρει υγεία και επιτυχίες.

Καταρχάς να πω ότι µου αρέσει πριν απαντήσω σε κάτι, ακόµα και στον ίδιο µου τον εαυτό, πρώτα να κάνω την ερώτηση. Γι’αυτό και τα κείµενα µου θα είναι λίγο πολύ γεµάτα απορίες που θα προσπαθώ να απαντάω. Επίσης να πω και να ζητήσω εκ’ των προτέρων συγνώµη από τους γνωστές των πραγµάτων διότι το ξεκίνηµα µου είναι λίγο γενικό και αφήνω πολλά πράγµατα στον «αέρα» αλλά δεσµεύοµαι στην συνέχεια των κειµένων µου να αναλύσω κάθε τι που γνωρίζω και αναφέρω.

Θα ξεκινήσω µε πολύ απλά και βασικά θέµατα διότι εάν έχω καταλάβει κάτι από την εµπειρία µου είναι ότι ακόµα και τα πιο βασικά πράγµατα υπάρχουν άνθρωποι που δεν τα γνωρίζουν ή τα έχουν καταλάβει λάθος. Πολλές φορές στον κύκλο του κλασικού αθλητισµού και πιο συγκεκριµένα στον κύκλο των µεσαίων και µεγάλων αποστάσεων εδώ στην Ελλάδα αναρωτιόµαστε γιατί δεν υπάρχει εξέλιξη στους χρόνους, γιατί δεν υπάρχει βελτίωση, γιατί δεν τρέχουν οι αθλητές µας όπως αυτοί οι αθλητές του εξωτερικού, ποιες και που είναι οι διάφορες µας.

Μπορώ να αρχίσω να γράφω ένα κείµενο που θα αναλύσω τα πάντα που αφορούν αυτό το θέµα αλλά τότε δεν θα δίναµε την προσοχή που χρειάζεται στο καθένα και θα χρειαζόµουν κάµποσες χιλιάδες λέξεις, γι’αυτό λοιπόν θα αναλύω κάθε φορά ένα αντικείµενο, µια σκέψη, ένα δεδοµένο.

Και να τονίσω ότι τα πάντα στα γραπτά µου θα είναι όλα σύµφωνα µε τις δικές µου απόψεις και µέσα από τα δικά µου µάτια και γνώσεις. Η προπονητική στο σήµερα:

Η προπονητική, λοιπόν, στο εξωτερικό εδώ και αρκετά χρόνια έχει εξελιχθεί, και όταν λέµε εξωτερικό εννοούµε σε όλο τον κόσµο.

Αθλητές από το αγώνισµα των 1500µ και πάνω έχουν αρχίσει να εµπιστεύονται την προπόνηση χιλιοµέτρων και να δουλεύουν πάνω σε αυτήν προσπαθώντας να την στηρίξουν µε διάφορους τρόπους (σωστή ενδυνάµωση, φυσιοθεραπείες, µεθόδους αποκατάστασης, υψόµετρα κλπ).

Θα µου πεις «πριν δεν έκαναν χιλιόµετρα;» και θα σου απαντήσω φυσικά και έκαναν αλλά µε µια διαφορετική προσέγγιση, µε την προσέγγιση της διαλλειµατικής προπόνησης σαν κύριο κορµό της γενικής προπόνησης χωρίς να δίνουν την ανάλογη προσοχή και σε υπόλοιπες πτυχές.

Για να µπούµε στο ψητό και να µην το πηγαίνουµε γύρω γύρω ας µιλήσουµε µε παραδείγµατα ώστε να το καταλάβουµε.

Όλοι ξέρουµε κάποιες από τις προπονήσεις του φοβερού αθλητή Emil Zatopek στο µακρινό 1950, ένα παράδειγµα και ίσως το πιο γνωστό από αυτά των προπονήσεων του είναι τα 5x 200m, 40x 400m, 5x 200m (όλα αυτά σε µια προπόνηση). Προφανώς εδώ έχουµε µια αρκετά σκληρή προπόνηση που βασίζεται στο σταµάτα-ξεκίνα ή αλλιώς διαλλειµατική προπόνηση, όχι πως δεν υπάρχουν και άλλα κοµµάτια που δεν αναφέρονται, υπάρχουν!

Απλά δεν δινόταν η ανάλογη προσοχή. Όπως λίγο πολύ ήταν όλες οι προπονήσεις εκείνο τον καιρό.

Ο σκοπός αυτών των προπονήσεων, µε απλά λόγια ώστε να µην µακρηγορούµε, είναι να πιέσει το καρδιοαναπνευστικό σύστηµα αναγκάζοντας το να στέλνει επαναλαµβανόµενα αίµα στο σώµα µε µικρές «αναπνοές» ή αλλιώς διαλείµµατα, επίσης βοηθάει ώστε το µυικό σύστηµα να αντέξει αρκετά µεγάλες καταπονήσεις σταδιακά και να µπορεί να ανταπεξέλθει στην διαδικασία µεταβολής του γαλακτικού οξέως ή σε ένα µέρος του αφού κάποια στιγµή έρχεται «το τέλος», δηλαδή το σώµα δεν είναι ικανό πλέον να αντέξει να µεταβολίζει το γαλακτικό οξύ άρα έρχεται και ο µυϊκός κάµατος.

Σκεφτείτε λοιπόν µια καρδιά στην οποία της δίνεις ανά διαστήµατα µια πίεση του ενός λεπτού για µια ένταση πάνω από το 92% της µεγίστης προσπάθειας της, δίνοντας επίσης για κάθε λεπτό έντονης προσπάθειας ένα λεπτό χαλάρωσης ώστε να επανέλθει όσο καλύτερα µπορεί στην αρχική κατάσταση και όλο αυτό για µια επαναλαµβανόµενη διαδικασία των 30 λεπτών.

Αυτό είναι η διαλλειµατική.

Λίγο κοµπογιαννίτικη προσέγγιση αλλά δεν µας παίρνει για περισσότερα τώρα. Μοιάζει όµως για µια σωστή προσέγγιση για να βελτιωθεί κάποιος, θα µπορούσες να πεις, και αρκετά λογική από επιστηµονικής πλευράς, θα σου πω και εγώ!

Γι’αυτό και επικράτησε τόσο καιρό, αλλά τότε θα έρθω πάλι εγώ ο κακός του 2021 και θα σου κάνω τα εύλογα ερωτήµατα: «Πόσο όµως µπορεί να αντέξει αυτή η καρδιά να δουλεύει µε πάνω από 92% πίεση σε ένα µεγάλο χρονικό διάστηµα πχ ενός χρόνου;

Πόσο µπορεί να αντέξει αυτό το µυικό σύστηµα να δουλεύει µε πάνω από 92% πίεση;

Πόσο µπορούν αυτά τα κόκαλα να αντέξουν αυτή την συνεχόµενη πίεση µέσα σε µια µεγάλη χρονική περίοδο;

Ποσό µπορεί αυτό το µυικό σύστηµα να µεταβολίζει την παραγωγή του γαλακτικού οξέος αδιάκοπα χωρίς να κάνει λάθη;

Πόσο το σώµα ολόκληρο µπορεί να βελτιώσει την ταχύτητα µεταβολής του γαλακτικού οξέος αλλά και ταυτόχρονα να µεταφέρει αρκετό οξυγόνο στους µύες και στα αγγεία µας και για πόσο καιρό µπορεί να το κάνει αυτό σωστά;

Και πως στην ευχή θα το βοηθήσουµε να γίνει καλύτερο και όλο καλύτερο σε αυτή την δουλειά;».

Και εδώ ξεκινάει το ταξίδι µας.

Στην διαλλειµατική προπόνηση το σώµα προσεγγίζει µια ταχύτητα (τ) µε µια ξεκούραση (δ) και µε τις (x) επαναλήψεις προσπαθεί να µεγιστοποιήσει την διαδικασία αυτή σε ώστε να φέρει ένα αποτέλεσµα (β).

(τ+δ)x =β

Πως όµως µπορεί η ταχύτητα (τ) να βελτιωθεί και να µας δώσει ένα καλύτερο αποτέλεσµα (β);

Και πόσο πολύ µπορεί να βελτιωθεί το (τ);

Εκ γενετής λοιπόν έχουµε κάποια χαρίσµατα, άλλοι περισσότερο άλλοι λιγότερο. Το ίδιο συµβαίνει και µε την ταχύτητα του κάθε σώµατος. Κάθε σώµα µπορεί να αντέξει µια συγκεκριµένη ταχύτητα. Αυτή που όρισε η φύση. Αυτό είναι βιολογία , όχι κάτι υποκειµενικό, αλλά δεδοµένο! Άλλοι θα το έλεγαν «ταλέντο», αλλά για εµένα ταλέντο είναι πολλά πράγµατα µαζί και δεν ορίζεται µόνο από την ταχύτητα του ατόµου που έχει έµφυτη.

Δηλαδή, για να επιστρέψουµε στο παράδειγµα, αφού από την φυση µας έχουµε «κόφτη» στην ταχύτητα µας αυτό σηµάνει ότι έχουµε και «κόφτη» στην βελτίωση µας, εάν έχουµε πάρει αυτόν τον δρόµο βελτίωσης. Ή µήπως πιστεύουµε ότι η ταχύτητα µας είναι ατελείωτη και ότι πάντα θα µπορούµε να την βελτιώνουµε ή να την ξυπνάµε ή να την «ενώνουµε»;!

Και απαντάµε σε αυτό: «Μα αφού από την φύση µας, από την βιολογία του σώµατος µας ξέρουµε ότι όσο ο άνθρωπος µεγαλώνει χάνει από την ταχύτητα του (µετά από το 22ο έτος της ηλικίας περίπου αρχίζει η επιβράδυνση), από τα αντανακλαστικά του κλπ άρα πως γίνεται να βελτιώνεται κάτι που από την φυση µας χάνεται µε το πέρασµα του χρόνου;! Απλά δεν γίνεται».

Μήπως λοιπόν ήρθε η ώρα να βοηθήσουµε εκείνο το κακόµοιρο (τ) που λέγαµε πριν µε άλλους τρόπους ώστε να µπορεί να εξελιχθεί και να µας δώσει τον καλύτερο του εαυτό στο πέρασµα του χρόνου και όταν πλέον δεν είναι δυνατή η βελτίωση της ταχύτητας;

Μήπως λοιπόν η προπονητική άλλαξε κάπου εδώ και αντί για : (τ + δ) x = β , έγινε

[(τ + α) + δ] x = β,

µε τον α να βελτιώνεται από την εξίσωση

(α1 + β)x = α ή (α1)x=α

*θα εξηγηθεί σε άλλο κείµενο πως βελτιώνεται ο (α).

Και ποιος είναι αυτός ο παράγοντας (α) που µας άλλαξε την εξίσωση και την βελτίωσε ώστε το (β) να πάει ένα βήµα πιο κοντά στην τελειοποίηση. Αυτός ο παράγοντας λοιπόν λέγεται προπόνηση αντοχής! (Ή για τους πιο ψαγµένους λέγεται προπόνηση κάτω από το 88-90% της µεγίστης προσπάθειας.)

Και µιλάµε για προπόνηση τις καθεαυτού αντοχής.

Αυτής της αντοχής που ορίζεται από την φύση του ανθρώπου και όχι από την λογική του ανθρώπινου εγκεφάλου.

Αυτής της αντοχής που από την βιολογία µας λέει ότι όσο το αίµα του σώµατος µπορεί και µεταφέρει οξυγόνο στους µύες χωρίς να παράγει τις αυτό-άµυνες του τότε είναι ικανό να αντέξει όσο τα ενέργεια του αποθέµατα µπορούν να µεταβολίζονται σωστά.

Και κάπου εδώ άλλαξε η ζωή µας, βασικά όχι όλων γιατί εµείς είµαστε ακόµα πολύ πίσω, άλλαξε όµως η ζωή όσων κατάλαβαν τι πρέπει να κάνουν.

Και από εκει που η διαλλειµατική προπόνηση βελτίωσης της ταχύτητας και της ανοχής του γαλακτικού οξέος για όσο το δυνατόν µεγαλύτερο διάστηµα ήταν η βάση της προπόνησης, πλέον όλοι οι αθλητές δίνουν και βάση στην βελτιστοποίηση της αερόβιας ικανότητας και της µεταβολής των ενεργειακών αποθεµάτων για όσο µεγαλύτερο διάστηµα µπορεί να γίνει προσεγγίζοντας όσο το δυνατόν πιο πολύ την ταχύτητα (αυτό είναι ο α1 της εξίσωσης µας).

Με ένα απλό παράδειγµα θα µπορούσαµε να πούµε ότι στον προηγούµενο µηχανισµό της πίεσης της καρδιάς για ένα λεπτό µε διάλειµµα 1 λεπτό για µια διάρκεια 30 λεπτών, θα µάθουµε στην καρδιά να µπορεί δεσµεύει πολύ περισσότερο οξυγόνο πριν πιεστεί κάθε φορά, όποτε είναι και φυσικά επόµενο αφού θα υπάρχει περισσότερο οξυγόνο σε κάθε πίεση τότε να καθυστερήσει και περισσότερο η παραγωγή του γαλατικού οξέος και ο µυϊκός καµατος άρα να είναι και πιο εύκολο να επανέλθει στην αρχική της κατάσταση, επίσης για να φτάσουµε στο επίπεδο κούρασης που είµασταν πριν προσθέσουµε τον παράγοντα (α) µε τα αποθέµατα οξυγόνου που έχει µάθει πλέον να δεσµεύει η διαδικασία θα χρειαστεί να ασκήσουµε παραπάνω πίεση από το 92% ώστε να πάρουµε παρόµοιο αποτέλεσµα σε 30 λεπτά λειτουργίας ή θα βγουν πολύ πιο άνετα αυτά τα 30 λεπτά, άρα κατά συνέπεια υπάρχει βελτίωση.

Έτσι λοιπόν ένα προπονητικό πλάνο έχει µέσα και την διαλλειµατική προπόνηση αλλά και την προπόνηση αντοχής στον εξίσου ίδιο βαθµό σηµαντικότητας ίσως και περισσότερο ανάλογα τον αθλητή και την απόσταση.

 Ένα παράδειγµα τέτοιου πλάνου ενός σηµαντικού αθλητή που κυκλοφορεί και υπάρχει στο διαδίκτυο είναι του γνωστού Hicham El Guerouj την περίοδο 1996 που µέσα σε ένα διάστηµα 7 ηµερών στο ξεκίνηµα της προετοιµασίας του τον µήνα Οκτώβριο το πρόγραµµα του εµπεριέχει 5 φορές έντονης προπόνησης αερόβιας ικανότητας, από τις 13 προπονήσεις της εβδοµάδας.

Επαναλαµβάνω πάλι ότι υπάρχουν και άλλες πτυχές προπονήσεις µέσα σε µια εβδοµάδα αλλά τώρα δίνουµε προσοχή στο ποσό εντάσσει ένας αθλητής τον παράγοντα (α) µέσα στην προπόνηση του. Φτάνοντας στον µήνα Απρίλιο µετά από µια αγωνιστική χειµερινή περίοδο όπου από τις 12 προπονήσεις οι 7 είναι αερόβιας ικανότητας ακόµη, και µπαίνοντας λοιπόν στον µήνα Μάιο όπου πλέον έχει µπει στην αγωνιστική θερινή σεζόν και από τις 13 προπονήσεις οι 6 είναι προπόνηση αερόβιας ικανότητας.

Σίγουρα «οι εντάσεις» των προπονήσεων και τι σηµαίνει σε αυτό το πρόγραµµα η «αερόβια προπόνηση» παίζουν ρόλο αλλά αυτό είναι κάτι που θα αναλυθεί σε ένα άλλο κείµενο. Όπως επίσης και το παράδειγµα ενός αθλητή που το κύριο του αγώνισµα ήταν τα 1500µ αλλά πάρα αυτά έκανε επιτυχίες εξίσου µεγάλες και σε µεγαλύτερες αποστάσεις δεν ήταν καθόλου τυχαίο αλλά δεν γίνεται να αναλυθεί περισσότερο τώρα.

Σίγουρα µπορούµε να βρούµε παρά πολλά παραδείγµατα και να φέρουµε στο προσκήνιο παρά πολλούς αθλητές αλλά δεν έχουµε ούτε τον χρόνο, ούτε τον χώρο, ούτε τις λέξεις για να το κάνουµε αυτό. Και κάπως έτσι µέσα από αυτό το µικρό παράδειγµα µάθαµε πως άλλαξε η προπονητική φιλοσοφία 24 χρόνια πριν, όχι σήµερα, σήµερα έχει αλλάξει ακόµα περισσότερο!

Για να κλείσω αυτό το µακρόσυρτο κείµενο, και δικαιολογήστε µε γι’αυτό αλλά ήταν το πρώτο γραπτό µου κείµενο και έπρεπε να γνωριστούµε καλύτερα µέσα από αυτό, µήπως λοιπόν θα έπρεπε να καταλάβουµε ότι δεν είναι επιλογή µας να µάθουµε από τους καλύτερους αθλητές και προπονητές πλέον αλλά είναι το «πρέπει» που δεν πρέπει να αποφύγουµε;

Μήπως το ότι οι Έλληνες της ηµιαντοχής και της αντοχής έχουν µείνει τόσο πίσω από τον παγκόσµιο αθλητισµό οφείλεται εν µέρη στο ότι κάποιοι δεν λένε να εκσυγχρονιστούν σύµφωνα µε την παγκόσµια προπονητική τάξη;

Ίσως και να µάθουµε, ίσως και όχι.

Στα επόµενα κείµενα θα αρχίσουµε να αναλύουµε πλήρως την κάθε προπονητική αξία ή προπονητική µονάδα/φορτίο που λέω εγώ, µέσα από τα δικά µου µάτια και εµπειρίες, έτσι ώστε να υπάρχει µια καλύτερη εικόνα των πραγµάτων και να µην είναι ελαφρώς λίγο όλες οι έννοιες στον αέρα.

Υ.Γ. Κάπου εδώ πιστεύω ότι βρίσκεται και το πως πρέπει να είναι το ξεκίνηµα ενός αθλητή αλλά και κάποιοι από τους λόγους που χάνονται τα νέα ταλέντα.

Θα το αναλύσουµε και αυτό σε επόµενα.

Καλή συνέχεια και θα τα ξανά πούµε σύντοµα,

Κωνσταντίνος Γκελαούζος