Ας ξεκινήσουμε με το δεδομένο ότι στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς παρουσιάζεται έντονα το φαινόμενο της πρόωρης εγκατάλειψης (drop out) των νεαρών δρομέων, θέμα το οποίο είναι πολυπαραγοντικό και έχει μελετηθεί εκτεταμένα από πολλούς ερευνητές. Είναι γενική παραδοχή ότι οι περισσότεροι νεαροί δρομείς Κ16 που συνεχίζουν την αθλητική τους πορεία εμφανίζουν επιδοσιακό πλατό ή και πτώση (burn out) όταν περνάνε στις επόμενες ηλικιακές κατηγορίες Κ18 & Κ20. Αυτό διαπιστώνεται εύκολα με μία μακροσκοπική μελέτη και σύγκριση των επιδόσεων των αθλητών Κ16 με αυτές των ίδιων αθλητών στις επόμενες κατηγορίες. Επίσης, επιβεβαιώνεται και από τη σχετική μελέτη της Δημητριάδου (2018), όπου εμφανίζεται με αναλυτικά στοιχεία και γραφήματα η πορεία των μικρών αθλητών.

 

Ο βασικός ενοχοποιητικός παράγοντας για αυτή την εξέλιξη, παρότι δεν είναι ερευνητικά τεκμηριωμένος, είναι η υπερβολικά ειδική, εξειδικευμένη προπόνηση, κυρίως αυτή που ενεργοποιεί έντονα και συχνά τον αναερόβιο γαλακτικό μηχανισμό. Η προπόνηση τέτοιου τύπου, πιθανά λόγω συχνών μεταβολών στην οξεοβασική ισορροπία (ph) και αυξημένου οξειδωτικού στρες, προκαλεί ένα περιοριστικό για την εξέλιξη των μικρών αθλητών περιβάλλον, που φαίνεται να οφείλεται σε περιφερικούς παράγοντες. 

Μέχρι και το 2019 οι αθλητές ημιαντοχής-αντοχής Κ16 είχαν τη δυνατότητα να αγωνιστούν στα 300, 300μ εμπ., 600μ, 1000μ και 3000μ (τα κορίτσια 2000μ), ενώ τώρα στα 1200μ, 2000μ στηπλ, 3000μ, 3Χ1200μ ή να επιλέξουν τα 200μ εμπ. ή ακόμα και τα 150μ. Γιατί έγιναν αυτές οι αλλαγές; Φαντάζομαι ότι η αρχική σκέψη των υπευθύνων ήταν ότι σίγουρα το μοντέλο αγωνισμάτων που ίσχυε μέχρι το 2019 δε βοήθησε στη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης των νεαρών δρομέων αλλά και στο επιδοσιακό πλατό, ενώ απόλυτα επιβεβαιωμένα συνέβαλλε στη μη εξέλιξη της συντριπτικής πλειοψηφίας των δρομέων που συνέχιζαν τον αθλητισμό.



Στόχος, υποθέτω, των εμπνευστών των αλλαγών ήταν να αφαιρέσουν το κίνητρο από τους προπονητές για ειδική, αναερόβια γαλακτική προπόνηση και να κατευθύνουν μέσω αυτών των αλλαγών σε προπόνηση βελτίωσης της ταχύτητας, σε περίπτωση που επιλέξουν πχ τα 150μ, ή της αερόβιας ικανότητας σε περίπτωση που επιλεγεί ένα αγώνισμα αντοχής. Ως σκέψη συμφωνώ απόλυτα, αφού σκοπός μας θα πρέπει να είναι να προκαλέσουμε τις προπονητικές εκείνες προσαρμογές που θα οδηγήσουν τον 15χρονο δρομέα να περάσει στο επόμενο επίπεδο με τις καλύτερες προϋποθέσεις και όχι εξαντλημένος σωματικά και ψυχολογικά, κάνοντας υπερπροπόνηση με στόχο ένα εφήμερο αποτέλεσμα. Σύντομα, θα δοθεί σε όλους η προπονητική πρόταση και οι κατευθυντήριες γραμμές της ομοσπονδίας για τις κατηγορίες Κ14, Κ16 & Κ18, με σκοπό μία ενιαία, εθνική στρατηγική, που ελπίζουμε ότι θα οδηγήσει σε καλύτερη προπονητική διαχείριση των νεαρών δρομέων.

Ως ένας εκ των συγγραφέων της πρότασης αναφέρω συνοπτικά ότι αυτό που προτείνεται είναι η αποφυγή έντονης αναερόβιας προπόνησης στις αναπτυξιακές κατηγορίες και να δίνεται έμφαση στην ανάπτυξη της αερόβιας ικανότητας και της ταχύτητας. Τα παραπάνω φαίνεται να εξυπηρετούνται από το ισχύων μοντέλο αγωνισμάτων στην Κ16. Δεν είμαι βέβαιος ότι το παρόν σύστημα θα φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα, εξάλλου ήμουν από τους πρώτους που εξέφρασα τις διαφωνίες μου στους υπεύθυνους των αλλαγών. Αφού όμως έγιναν και ήδη διανύουμε τον τρίτο χρόνο με αυτές, προτείνω να περιμένουμε 3-5 χρόνια ακόμα. Τότε θα υπάρχουν τα σχετικά στατιστικά στοιχεία που θα δείξουν πως εξελίχθηκαν οι αθλητές Κ16 του 2020-2021 ως αθλητές πλέον Κ23.

Θα μπορεί να γίνει σύγκριση των δύο μοντέλων και να αξιολογηθούν. Η επαναφορά άμεσα των αγωνισμάτων από 300μ-1000μ, απλά θα διαιωνίσει μία αποτυχημένη δεδομένα κατάσταση!

Επαναλαμβάνω, προς αποφυγή παρεξήγησης, ΔΕΝ λέω ότι το ισχύων μοντέλο θα οδηγήσει απαραίτητα σε καλύτερα αποτελέσματα, αλλά ότι θα πρέπει να δοθεί πίστωση χρόνου για να υπάρχουν τα στοιχεία αυτά που θα οδηγήσουν σε αξιόπιστα και έγκυρα αποτελέσματα. Ίσως, αφού έχουμε όλα τα δεδομένα να κριθεί ότι το βέλτιστο να είναι ένα υβριδικό σύστημα με στοιχεία και αγωνίσματα και από το παλιό αλλά και από το παρόν.

Θα προσπαθήσω να απαντήσω στα βασικά επιχειρήματα αυτών που επιθυμούν να επιστρέψουν άμεσα τα αγωνίσματα που ίσχυαν έως και το 2019.

- «Αριθμητικά τα δρομικά αγωνίσματα είναι λιγότερα τώρα». Όχι, είναι ακριβώς τα ίδια συμπεριλαμβανομένων τις τρεις σκυτάλες (4Χ80μ, 3Χ1200μ & 4Χ200μ μικτή), δέκα ήταν, δέκα παραμένουν.

- «Κάποιο παιδί αν δεν κάνει για 80μ, 150μ ή εμπόδια πρέπει να πάει στα 1200μ». Το επιχείρημα «δεν κάνει» είναι άστοχο, στόχοι σε αυτή την ηλικία είπαμε ότι είναι η ανάπτυξη της ταχύτητας και της αερόβιας ικανότητας που εξυπηρετούνται απόλυτα από τα ισχύοντα αγωνίσματα.

- «Τα παιδιά που έχουν έφεση στα αναερόβια γαλακτικά αγωνίσματα δεν μπορούν να διακριθούν και μπορεί να χαθούν εντελώς από τον αγωνιστικό αθλητισμό, αφού δεν θα υπάρχει η αντίστοιχη επιβράβευση». Ναι, είναι ίσως ο πιο υπαρκτός κίνδυνος, αλλά θεωρώ ότι ο προπονητής που θα εξηγήσει σε αθλητή και γονείς ότι το αγωνιστικό του μέλλον θα είναι καλύτερο με μία πιο ήπια προπόνηση στοχευμένη σε αύξηση της ταχύτητας και αερόβιας ικανότητας, θα κερδίσει την εμπιστοσύνη και την υπομονή του αθλητή. Ένας μικρός αθλητής που αποφεύγει την αναερόβια προπόνηση σε μικρή ηλικία κερδίζει χρόνο για τις επόμενες κατηγορίες και ψηλώνει το δυνητικό επιδοσιακό του ταβάνι, αυτό πρέπει να γίνει σαφές.

 

- «Ούτως ή άλλως οι προπονητές κάνουν την ίδια προπόνηση για να τρέξουν οι αθλητές τα 1200μ ή τις μεγαλύτερες αποστάσεις». Το μεγαλύτερο λάθος! Έγραψα παραπάνω για την γενική προπονητική προσέγγιση των μικρών δρομέων. Η ειδική εξειδικευμένη αναερόβια προπόνηση υπονομεύει το αγωνιστικό μέλλον των αθλητών. Το γρήγορο, εφήμερο αποτέλεσμα και η πρόσκαιρη ικανοποίηση στις μικρές ηλικίες είναι συνταγή αποτυχίας. Χρειάζεται υπομονή και συνέπεια στις προπονητικές σταθερές που αναφέρθηκαν παραπάνω.

- Το πιο ισχυρό επιχείρημα που προτάσσουν οι περισσότεροι υπέρμαχοι της επιστροφής στο παλιό σύστημα, είναι ότι «δεν φταίνε τα αγωνίσματα αλλά η προπόνηση». Απόλυτα σωστό και δεν κρύβω ότι αυτό είπα και εγώ αρχικά. Πράγματι η προπόνηση φταίει, είναι απόλυτα προφανές. Η αλλαγή όμως των αγωνισμάτων αφαιρεί το κίνητρο για έντονη αναερόβια προπόνηση, αφού είναι εύκολο για ένα νεαρό δρομέα να βελτιωθεί και να εξελιχθεί μέσα από μία αμιγώς αερόβιου, ήπιου τρόπου προπόνησης, βελτιώνοντας παράλληλα και την ταχύτητα (στην Ελλάδα παρουσιάζεται έλλειμμα σε γρήγορους δρομείς ημιαντοχής-αντοχής). Στόχος, λοιπόν των αλλαγών, είναι να κατευθύνει προπονητικά σε ένα διαφορετικό δρόμο από αυτό της υπερβολικής εξειδικευμένης επιβάρυνσης σε μικρή ηλικία.

 

- «Θα χαθούν στο άμεσο μέλλον οι αθλητές που μπορούν να αποδώσουν στα αγωνίσματα από 400-1500μ αφού δεν υπάρχουν πλέον στην Κ16 τα πρόδρομα αγωνίσματα, 300μ-1000μ». Εκτιμώ ότι αν τηρηθούν όσα αναφέρθηκαν παραπάνω θα συμβεί το εντελώς αντίθετο, οι αθλητές θα αποδώσουν πολύ καλύτερα στις επόμενες ηλικιακές κατηγορίες.

Προτάσεις

- Η συνεχή επιμόρφωση των προπονητών με σκοπό κυρίως να πειστούν ότι ο αργός δρόμος με κυρίαρχο στόχο τη βελτίωση της ταχύτητας αλλά και της αερόβιας ικανότητας είναι οδηγός επιτυχίας για το μέλλον του νεαρού δρομέα. Σύντομα θα κυκλοφορήσουν συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές με παραδείγματα προπόνησης για όλες τις αναπτυξιακές κατηγορίες που νομίζω θα βοηθήσουν τους προπονητές να γυμνάσουν καλύτερα τους μικρούς δρομείς. Επίσης, είναι βασικό όλοι οι προπονητές που ασχολούνται με παιδιά να δείξουν υπομονή. Αν οι προπονητές αποκτήσουμε την προπονητική γνώση αυτή που απαιτείται για τη διαχείριση των νεαρών δρομέων και ακολουθήσουμε τις βασικές προπονητικές σταθερές που αναφέρθηκαν παραπάνω, τότε πράγματι τα αγωνίσματα δεν θα παίζουν κανένα ρόλο στην εξέλιξη των αθλητών μας.

- Αφαίρεση των βαθμολογικών κινήτρων από την κατηγορία Κ16. Υπηρετώ ένα επαρχιακό σωματείο και κατανοώ απόλυτα τη βαθμολογική σημασία και την αναγκαιότητα να αποδώσουν γρήγορα οι μικροί αθλητές αλλά η ομοσπονδία οφείλει να σκεφτεί κυρίως αθλητοκεντρικά. Ας βρεθεί ένας τρόπος να πριμοδοτείται ο σύλλογος στη λογική αυτού που συμβαίνει με την κατηγορία Κ14.

- Να αλλάξει ο τρόπος βαθμολόγησης των δρομέων από 800μ και πάνω στην κατηγορία Κ16 & Κ18 στα διασυλλογικά πρωταθλήματα. Στα ταχυδυναμικά αγωνίσματα είναι εύκολο να συμμετάσχει ένας αθλητής σε δύο αγωνίσματα σε ένα απόγευμα, πχ να κάνει σφαίρα και δίσκο ή 100μ και μήκος. Είναι όμως απόλυτα εξαντλητικό ένας 17χρονος να κάνει 2000μ στηπλ και 3000μ ή ένας 15χρονος, 1200μ και 3Χ1200μ σε χρονικό διάστημα 2-3 ωρών. Η πρόταση μου είναι να επιτρέπεται η συμμετοχή μόνο σε ένα αγώνισμα αλλά με υψηλότερη βαθμολογία εφόσον πιάσει τα σχετικά όρια.

Συμπέρασμα

Θεωρώ ότι πρέπει να υπάρξει στήριξη των αλλαγών για 3-5 χρόνια ακόμα. Να γίνει στατιστική ανάλυση των δεδομένων που θα προκύψουν και να συγκριθούν με τα παλιότερα δεδομένα. Τότε θα μπορούμε να μιλήσουμε τεκμηριωμένα για τα αγωνίσματα αλλά και γενικά για τις όποιες αλλαγές ή βελτιώσεις χρειάζεται το σύστημα διαχείρισης των νεαρών δρομέων για να έχουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα στο μέλλον. 

Κανένας μικρός δρομέας δεν περισσεύει! Κανένας δεν είναι αναλώσιμος!