Την Κυριακή 18 Απριλίου για πρώτη φορά στην ιστορία των μεγάλων αποστάσεων-τουλάχιστον επισήμως- δρομέας συμμετείχε σε αγώνα Μαραθωνίου έχοντας εφαρμόσει στο σώμα του σένσορα-chip για την μέτρηση της γλυκόζης κατά τη διάρκεια του αγώνα. Ο πρώτος που το δοκίμασε, είναι ο πρώτος που κατάφερε να σπάσει και το φράγμα των δύο ωρών στην απόσταση του Μαραθωνίου. Δεν είναι άλλος από τον Eliud Kipchoge που κατάφερε να επιστρέψει στις μεγάλες νίκες σημειώνοντας επίδοση 2:04:30 στο Μαραθώνιο του Τβέντε στην Ολλανδία με την κωδική ονομασία "ΝΝ mission Marathon". 

Λίγες ημέρες νωρίτερα οι ειδικοί της εταιρίας με την οποία συνεργάζεται ο Κενυάτης αθλητής είχαν παρουσιάσει τις βασικές πτυχές του εγχειρήματος ενώ και ο ίδιος με τον προπονητή του είχαν αρχίσει να χτίζουν το πρωτόκολλο τροφοδοσίας βάσει των στοιχείων που συγκέντρωναν για τα επίπεδα γλυκόζης σε διάφορες φάσεις της προπόνησης και σε συνδυασμό με την διατροφή πριν από αυτή, τη ενεργειακή κατανάλωση κατά τη διάρκεια της αλλά και μετά την ολοκλήρωση.

Πέρα από τις ανάγκες του μάρκετινγκ και της επικοινωνίας το κεντρικό ερώτημα που απασχολεί πλέον είναι αν αξίζει να εξεταστεί η συνεχής παρακολούθηση της γλυκόζης για αθλητές;

Είναι αλήθεια ότι με την είσοδο στον αθλητικό κόσμο όλων και περισσότερων gadgets, οι αθλητές όλο και πιο συχνά ενδιαφέρονται να συλλέξουν δεδομένα και μετρήσεις προκειμένου να εκτιμήσουν την αποτελεσματικότητα της προπόνησής τους διεισδύοντας όλο και πιο βαθιά σε αυτά. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, τα δεδομένα δεν ενημερώνονται απαραίτητα με ουσιαστικό τρόπο και αντ 'αυτού απλώς γίνεται περισσότερο θόρυβος στο παρασκήνιο. Ας δούμε λοιπόν αν αυτό ισχύει και στη περίπτωση της παρακολούθησης της γλυκόζης (CGM).

Έλεγχος γλυκόζης στο σώμα

Πριν εισέλθουμε στα επιστημονικά δεδομένα, τα οποία είτε υποστηρίζουν είτε απορρίπτουν τη χρήση αυτών των συσκευών, πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε τη βασική φυσιολογία του ελέγχου γλυκόζης στο σώμα και έτσι να οδηγηθούμε στο να συζητήσουμε εάν η παρακολούθηση είναι λογική.

Τα θρεπτικά συστατικά που παίρνουμε όταν τρώμε εξυπηρετούν πολλούς σκοπούς, αλλά ένας από τους κυριότερους είναι να παρέχουμε μεταβολικό καύσιμο για τα κύτταρα μας. Το καύσιμο διατίθεται σε πολλές μορφές, αλλά η προτιμώμενη μορφή για όλα τα κύτταρα μας είναι η γλυκόζη και αυτό λαμβάνεται μέσω της κατανάλωσης υδατανθράκων. Τα περισσότερα από τα κύτταρα μας μπορούν να κάνουν χρήση εναλλακτικών καυσίμων, όπως ελεύθερα λιπαρά οξέα ή κετόνες, αλλά αυτά είναι πολύ λιγότερο αποδοτικά καύσιμα. Ορισμένα κύτταρα - ειδικά εκείνα σε πολύ μεταβολικούς ενεργούς ιστούς όπως η καρδιά, τα νεύρα, τα νεφρά και τα λευκά αιμοσφαίρια - θα κάνουν χρήση γλυκόζης μόνο, εκτός από σπάνιες περιπτώσεις.

 

Ο οργανισμός έχει αναπτύξει ένα μέσο για να διασφαλίσει ότι όταν υπάρχει έλλειψη γλυκόζης, αυτά τα κύτταρα που μπορούν να χρησιμοποιούν εναλλακτικά καύσιμα δεν θα χρησιμοποιούν τη διαθέσιμη γλυκόζη. Αντίθετα, όταν η γλυκόζη είναι άφθονη, το ίδιο σύστημα διασφαλίζει ότι όλα τα κύτταρα έχουν πρόσβαση στο προτιμώμενο καύσιμο. Αυτή η διαδικασία ελέγχεται αυστηρά μέσω της έκκρισης της ινσουλίνης ,όταν η γλυκόζη είναι άφθονη και μέσω αντιρρυθμιστικών ορμονών όπως η γλυκαγόνη, όταν δεν είναι. Η ινσουλίνη απαιτείται για τα κύτταρα να έχουν πρόσβαση στη γλυκόζη στο αίμα, εκτός από εκείνα τα κύτταρα που είναι υποχρεωτικοί χρήστες γλυκόζης.

Γλυκόζη και διαβητικοί

Μετά το φαγητό, το επίπεδο γλυκόζης στο αίμα σας είναι υψηλό, έτσι το πάγκρεας εκκρίνει ινσουλίνη και όλα τα κύτταρα σας παίρνουν τη γλυκόζη και τη χρησιμοποιούν ως καύσιμο. Όταν τα επίπεδα γλυκόζης είναι χαμηλά, η αντι-ρυθμιστική ορμόνη γλυκαγόνη εκκρίνεται και διάφορες διαδικασίες αρχίζουν να δημιουργούν γλυκόζη με τη διάσπαση του γλυκογόνου, των λιπών και των πρωτεϊνών έτσι ώστε να αποκατασταθούν τα φυσιολογικά επίπεδα. Αυτό το σύστημα ελέγχεται αυστηρά έτσι ώστε οι υγιείς άνθρωποι να διατηρούν τα επίπεδα γλυκόζης τους σε ένα αρκετά στενό εύρος. Ακόμη και σε περιόδους παρατεταμένης πείνας, τα επίπεδα γλυκόζης θα διατηρηθούν στο χαμηλό άκρο αυτού του εύρους προκειμένου να τροφοδοτήσουν αυτά τα εξαρτώμενα από τη γλυκόζη κύτταρα.

Αντιθέτως, οι διαβητικοί έχουν χάσει την ικανότητα παραγωγής ινσουλίνης (οι διαβητικοί τύπου 2 παράγουν ινσουλίνη, αλλά έχουν γίνει ανθεκτικοί στις επιδράσεις της ορμόνης). Ως αποτέλεσμα, η γλυκόζη δεν μπορεί να εισέλθει στα κύτταρα και συνεχίζει να αυξάνεται όλο και περισσότερο προκαλώντας κάθε είδους προβλήματα. Για μεγάλο χρονικό διάστημα, οι διαβητικοί ήλεγχαν περιοδικά τα επίπεδα γλυκόζης τους και έπειτα έπαιρναν ινσουλίνη ανάλογα με το επίπεδο σακχάρου που έλαβαν. Αλλά αυτός δεν ήταν ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης της νόσου - αναπόφευκτα η γλυκόζη στο αίμα θα είχε υψηλές επιπτώσεις στην υγεία.

 

Κατά τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η συνεχής παρακολούθηση της γλυκόζης (CGM) σε συνδυασμό με μια αντλία ινσουλίνης επέτρεψε σε ασθενείς με διαβήτη να ελέγχουν με μεγαλύτερη ακρίβεια τη γλυκόζη του αίματος τους σε πραγματικό χρόνο και κατά συνέπεια να μειώσουν πολλές από τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της νόσου.

Τι δείχνει η συνεχής παρακολούθηση της γλυκόζης για αθλητές;

Τώρα, η CGM έχει φτάσει στα αθλήματα αντοχής. Η βασική επιχειρηματολογία είναι ότι η γνώση του επιπέδου γλυκόζης σας σε συνεχή βάση θα σας επιτρέψει να ελέγχετε καλύτερα τον μεταβολισμό και την τροφοδοσία σας προκειμένου να βελτιώσετε την απόδοσή σας. Πριν από την επίσημη πρώτη σε αγώνα με τη χρήση από τον Eliud Kipchoge ,είχαν υπάρξει μερικές δημοσιεύσεις από αθλητές τριάθλου, στις προσωπικές τους σελίδες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την εφαρμογή αντίστοιχων chip ,χωρίς ωστόσο να δίνουν περισσότερες λεπτομέρειες για το τι στοιχεία αντλούν και κυρίως πως βρίσκουν εφαρμογή στην προπόνηση τους.

Όσον αφορά τα πραγματικά αποδεικτικά στοιχεία, υπάρχουν μόνο μερικές μελέτες για το CGM σε σχέση με τους αθλητές. Η πρώτη πραγματοποιήθηκε από Ιάπωνες και εξέτασε 7 εξαιρετικούς δρομείς, για να διαπιστώσουν αναπάντεχα, ότι τα επίπεδα γλυκόζης κάθε δρομέα παρέμειναν εντός του φυσιολογικού εύρους καθ 'όλη τη διάρκεια της δοκιμής. Υπήρχε μια πρόταση ότι τα υψηλότερα επίπεδα γλυκόζης συσχετίστηκαν με υψηλότερες ταχύτητες λειτουργίας σε μερικούς από τους συμμετέχοντες, αλλά επειδή οι συμμετέχοντες έτρεχαν σε διαφορετικό έδαφος, οι ερευνητές δεν μπορούσαν να είναι σίγουροι.

Μια δεύτερη μελέτη για το CGM από το 2017 ήταν καλύτερα σχεδιασμένη αλλά επίσης σε μικρό δείγμα αθλητών . Η μελέτη εστιάστηκε σε ποδηλάτες και έδειξε ότι τα επίπεδα γλυκόζης κυμάνθηκαν με την πάροδο του χρόνου σε συνάρτηση με την πρόσληψη τροφής, αλλά ως επί το πλείστον παρέμειναν εντός του φυσιολογικού εύρους και σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις δεν συσχετίστηκαν με την απόδοση.

Eνδοκρινολόγοι που εργάζονται εκτενώς με διαβητικούς δεν εμφανίζονται υπέρμαχοι της εφαρμογής από αθλητές. Μια εξ΄αυτών η Dr. Lisa Kosmiski, ενδοκρινολόγος στο Ιατρικό Κέντρο Υγείας του Ντένβερ των Η.Π.Α, αναρωτιέται,  «Γιατί θα πρέπει να το γνωρίζει κάποιος και τι θα περίμενε να τους πει; Δεν μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο το σώμα τους αντιδρά στη γλυκόζη ούτως ή άλλως».

Πράγματι για να είναι χρήσιμη μια τεχνολογία ή μια μέτρηση, ένας αθλητής πρέπει να το καταλάβει και να είναι σε θέση να ενεργήσει για να βελτιώσει την απόδοση. Ως εκ τούτου αυτή τη στιγμή η μέτρηση της CGM πέρα από τους διαβητικούς δεν δείχνει να είναι ιδιαίτερα χρήσιμοι για άλλες κατηγορίες, όπως τους αθλητές. Το σώμα μας χειρίζεται τη γλυκόζη με προκαθορισμένο τρόπο που δεν μπορεί να αλλάξει με συνεχή παρακολούθηση. Έτσι δείχνει δύσκολο να αντληθούν χρήσιμες πληροφορίες. Σε κάθε περίπτωση η χρήση του σένσορα-chip από τον μεγαλύτερο Μαραθωνοδρόμο όλων των εποχών προσδίδει ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Σίγουρα όμως απαιτούνται περισσότερες μελέτες που θα επιβεβαιώνουν τη χρησιμότητα της διαρκής μέτρησης της γλυκόζης για τους αθλητές. Εν αναμονή λοιπόν περισσότερων...αποδείξεων.

Πηγές:

1. Gao W, Brooks GA, Klonoff DC. Wearable physiological systems and technologies for metabolic monitoring. J Appl Physiol. 2018;124(3):548-556. doi:10.1152/japplphysiol.00407.2017

2. Ishihara, K.; Uchiyama, N.; Kizaki, S.; Mori, E.; Nonaka, T.; Oneda H. Application of Continuous Glucose Monitoring for Assessment of Individual Carbohydrate Requirement during Ultramarathon Race. Nutrients. 2020;12:1121. doi:10.3390/nu12041121