Φέτος συμπληρώνονται 125 χρόνια από τον πρώτο μαραθώνιο που πραγματοποιήθηκε στην πρώτη σύγχρονη Ολυμπιάδα το 1896 στην Αθήνα. Σίγουρα κανείς δεν περίμενε ότι αυτό το επίπονο και κουραστικό αγώνισμα θα είχε σήμερα τέτοια απήχηση σε ολόκληρο τον κόσμο. Στις πρώτες διοργανώσεις οι συμμετοχές ήταν ελάχιστες και το να τερματίσει κανείς θεωρούνταν μεγάλο επίτευγμα. Κι ερχόμαστε στο σήμερα που χιλιάδες άνθρωποι σε όλα τα πλάτη και μήκη της γης έχουν βάλει στην καθημερινότητά τους το τρέξιμο και ονειρεύονται τη συμμετοχή τους σε ένα σπουδαίο γεγονός όπως ο μαραθώνιος.

Η Ελλάδα και συγκεκριμένα η Αθήνα είχε την τιμή να φιλοξενήσει για πρώτη φορά το μαραθώνιο, ο οποίος εμπνεύστηκε από τον Γάλλο γλωσσολόγο και ελληνιστή Μισέλ Μπρεάλ και πραγματοποιήθηκε στους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες το 1896 προς τιμήν του Φειδιππίδη, ο οποίος μετά τη μάχη του Μαραθώνα (490 π.Χ) έτρεξε ως την Αθήνα για να αναγγείλει τη νίκη των Αθηναίων.

Τα χρόνια πέρασαν, ο μαραθώνιος καθιερώθηκε όχι μόνο στους Ολυμπιακούς Αγώνες, αλλά και ως ξεχωριστή διοργάνωση σε δεκάδες πόλεις ανά τον κόσμο, ενώ σήμερα έχει πλέον… φανατικό κοινό.

Στην Αθήνα, λοιπόν, στη πόλη που «γεννήθηκε», ο μαραθώνιος απέκτησε το 2004 και το δικό του μουσείο.

Πιο συγκεκριμένα το Κέντρο Προβολής Μαραθώνιου Δρόμου βρίσκεται στο Μαραθώνα και συγκεκριμένα εκεί που στεγάστηκε το πρώτο διδακτήριο της περιοχής. Το Δημοτικό σχολείο είχε κτιστεί 1908 με δαπάνες του Ανδρέα Συγγρού, ενώ επεκτάθηκε το 1930 και την πενταετία 1960-65 απέκτησε τη σημερινή του μορφή.

Το γεγονός ότι η Ελλάδα φιλοξένησε ξανά τους Ολυμπιακούς Αγώνες το 2004 έδωσε το κίνητρο δημιουργίας του μουσείου των μαραθωνίων. Ο τότε δήμαρχος Χρήστος Μπάρμπας αποφάσισε να παραχωρήσει το κτίριο, το οποίο ανακαινίστηκε και μετατράπηκε στο Κέντρο προβολής Μαραθωνίου Δρόμου. Έτσι, από το 2004 έως και σήμερα στεγάζει μόνιμα την έκθεση «Ολυμπιακοί Μαραθώνιοι» δωρεά του Ολυμπιακού Μουσείου της Λοζάνης στον Δήμο Μαραθώνα.

Η συγκεκριμένη έκθεση αποτελείται από κείμενα και φωτογραφίες που παρουσιάζουν την ιστορία του αγωνίσματος (Ολυμπιακοί Μαραθώνιοι, Διεθνείς Μαραθώνιοι πόλεων, Μαραθώνιοι γυναικών κλπ.).

Οι υπεύθυνοι του μουσείου δεν έμειναν όμως μόνο εκεί καθώς με την πάροδο των χρόνων κατάφεραν να διευρύνουν τη συλλογή τους, η οποία πλέον διαθέτει κειμήλια μεγάλων Ελλήνων και ξένων μαραθωνοδρόμων, ενώ υπολογίζεται ότι το μουσείο διαθέτει περισσότερα από 4.000 εκθέματα μέσα από τα οποία ξετυλίγεται το ιστορικό κουβάρι των μαραθωνίων από το 1896 έως και σήμερα.

Σήμερα η έκθεση χωρίζεται σε δύο θεματικές ενότητες. Στο πρώτο κτίριο φιλοξενείται μία σπάνια συλλογή αντικειμένων, η οποία αποτελεί οδοιπορικό στην ιστορία των Ολυμπιακών μαραθωνίων. Στο δεύτερο κτίριο υπάρχουν πολλές διαφορετικές ενότητες, οι οποίες είναι αφιερωμένες στους μαραθωνίους που διεξάγονται σε όλο τον κόσμο, στους ολυμπιονίκες του αγωνίσματος, στις γυναίκες που έσπασαν το κατεστημένο των ανδρών, ενώ υπάρχει ενότητα ακόμα και με τον αθλητικό εξοπλισμό των μαραθωνοδρόμων και την εξέλιξή του.

Ανάμεσα στα εκθέματα που ξεχωρίζουν είναι το μετάλλιο του Σπύρου Λούη από τη νίκη του στον ιστορικό μαραθώνιο του 1896 στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, αλλά και το Κύπελλο που του απονεμήθηκε στο Καλλιμάρμαρο Στάδιο. 

Επίσης εκτίθενται μετάλλια, αθλητικά και προσωπικά είδη του πρώτου νικητή σε μαραθώνιο δρόμο της κλασικής διαδρομής (10 Μαρτίου 1896) Χαρίλαου Βασιλάκου, καθώς επίσης τα μετάλλια, κύπελλα, παράσημα και πλήθος κειμηλίων του Στέλιου Κυριακίδη, νικητή του διεθνούς μαραθωνίου δρόμου της Βοστόνης το 1946. Στο Μουσείο εκτίθενται ακόμα τα κειμήλια από την ζωή και την δράση του Βουλευτή, Βαλκανιονίκη και ειρηνιστή Γρηγόρη Λαμπράκη με σημαντικότερο τη σημαία με το έμβλημα της ειρήνης από την Πορεία του 1963. Επίσης φιλοξενούνται συλλογές των μεγάλων Ελλήνων μαραθωνοδρόμων, καθώς και ξένων Ολυμπιονικών – Πρωταθλητών του μαραθωνίου δρόμου.